Brodaczka: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
[wersja nieprzejrzana][wersja nieprzejrzana]
(Utworzono nową stronę "{{Roślina infobox |Nazwa rośliny = Brodaczka |Nazwa łacińska = Usnea sp. |L = Dill. ex Adans. |Pusta linia = <br/> |grafika = brodaczka.jpg |podpis grafiki = ...")
 
Linia 19: Linia 19:
  
  
−
'''Brodaczka''' (''Usnea'' Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów kowego (porostu) z rodziny granicznikowatych (''Lobariaceae''), rzędu pawężnicowców (''Peltigerales'').
+
'''Brodaczka''' (''Usnea'' Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów workowych (porostów) z rodziny tarczownicowatych (''Parmeliaceae''), rzędu misecznicowców (''Lecanorales'').
  
  
 
=== Plecha ===
 
=== Plecha ===
  
−
Granicznik płucnik jest jednym z najładniejszych porostów krajowych. Jego plechy w stanie suchym mają barwę miedzianobrunatną, żółtawobrunatną lub żółtawozielonkawą, natomiast nasączone wodą stają się zielonooliwkowe. Górna strona plechy jest opatrzona siecią siateczkowatych wyniesień, na grzbiecie których znajdują się białawożóltawe lub białawoszare soralia, w których często wykształcają się izydiowe soredia. Między wyniesieniami znajdują się wgłębienia, którym na dolnej stronie plechy odpowiadają wypukłości, zwykle koloru białawobrunatnego, z czasem brązowiejące. Plecha na dolnej stronie jest ciemniejsza w środku, a ku brzegom jaśnieje. Jest ona przymocowana do podłoża krótkimi chwytnikami. Granicznik płucnik jest dużym porostem; jego dorodne plechy osiągają czasem nawet 30-40 cm średnicy, a poszczególne łatki mają do 8-10 cm długości i 2-5 cm szerokości. Często plechy rosną w skupieniach, pokrywając znaczne powierzchnie na pniach.
+
Krzaczkowata, zwisająca lub odstająca od podłoża, złożona z obłych, zwykle rozgałęzionych gałązek. W środku gałązek znajduje się rdzeń (walec osiowy), bardzo elastyczny i odporny na zerwanie. Na świecie znanych jest około 860 gatunków, w Polsce stwierdzono około 50.  
−
 
 
−
Porost bardzo rzadko wytwarza owocniki, o średnicy do 5 mm, o tarczkach barwy czerwonawej lub czerwonobrunatnej. Brzeżek jest cienki i ma barwę plechy, a u starszych okazów zwykle zanika. W Polsce okazy z owocnikami spotykano wyjątkowo, np. w Bieszczadach, Puszczy Białowieskiej i w Wigierskim Parku Narodowym.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 33: Linia 31:
  
  
−
''Lobaria pulmonaria'' ma szeroki zasięg występowania, obejmujący Europę, Azję, Afrykę i Amerykę Północną. Gatunek pierwotnie rozpowszechniony w Europie w lasach liściastych strefy umiarkowanej, tworzy obecnie niewielkie, izolowane populacje. W Polsce występuje obecnie najliczniej w Bieszczadach i w Puszczy Białowieskiej, nieco rzadziej w innych dużych kompleksach leśnych Polski północno-wschodniej, Pomorza Gdańskiego oraz Beskidów Zachodnich.
+
Brodaczki rosną przede wszystkim na korze drzew jako epifity. Wyjątkowo spotyka się niektóre gatunki na martwym drewnie. Charakterystycznym dla nich siedliskiem są różnego typu lasy. Niektóre gatunki wykazują szczególne przywiązanie do starych lasów (relikty puszczańskie).
−
Jako główny czynnik, odpowiedzialny za ustępowanie tego gatunku w przeszłości, przyjmuje się zanieczyszczenie atmosfery przez dwutlenek siarki SO2. Nie bez znaczenia pozostaje działalność gospodarcza w lasach, zaburzająca strukturę gatunkową i wiekową drzewostanów oraz zmieniająca warunki mikroklimatyczne lasu. Optymalnym środowiskiem występowania ''L. pulmonaria'' są stare lasy o luźnym drzewostanie, zapewniające odpowiednio wysokie nasłonecznienie, ale jednocześnie o wysokim poziomie regularnych opadów.
 
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 41: Linia 38:
  
  
−
Granicznik płucnik jest porostem objętym w Polsce ścisłą ochroną gatunkową, wymagającym ustanowienia strefy ochrony wokół jego stanowiska o promieniu 100 m. ''Lobaria pulmonaria'' jest w Polsce porostem zagrożonym wymarciem (kategoria EN).
+
Brodaczki to porosty wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, ginące w całej Europie. Wszystkie gatunki z rodzaju brodaczka ''Usnea'' objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową.  Jednocześnie, są porostami zagrożonymi wymarciem, poszczególnym gatunkom przypisano jednak różne kategorie zagrożenia. Duża część  spośród gatunków podanych z Polski już prawdopodobnie wyginęła (kategoria EX na "Czerwonej Liście").
−
 
 
−
W przeszłości, w medycynie ludowej, plechy granicznika stosowano przeciwko chorobom płuc.  
 
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 49: Linia 44:
 
=== Ciekawostki ===
 
=== Ciekawostki ===
  
−
Granicznik płucnik jest porostem wykorzystywanym w ocenie ciągłości ekologicznej ekosystemów leśnych. W Polsce ma status wskaźnika niżowych lasów puszczańskich (reliktu puszczańskiego). ''Lobaria pulmonaria'' uznać można za gatunek parasolowy (osłonowy) – wskaźnik siedlisk charakteryzujących się dużą różnorodnością gatunkową, obfitujących w rzadkie i zagrożone taksony porostów oraz innych organizmów leśnych
+
Za największy (najdłuższy) porost świata uznaje się niekiedy brodaczkę najdłuższą ''Usnea longissima'', która osiąga do 10 m długości. Gatunek ten rósł w przeszłości także w Polsce, w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]].
−
 
 
−
Na [[Warmia i Mazury|Warmii i Mazurach]] gatunek ten występuje jedynie w największych kompleksach leśnych regionu - w [[Puszcza Borecka|Puszczy Boreckiej]], [[Puszcza Romincka|Rominckiej]], [[Puszcza Piska|Piskiej]] i [[Puszcza Nidzicka|Nidzickiej]].
 
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 62: Linia 55:
 
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
 
S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: ''Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland''. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.
  
−
W. Fałtynowicz: ''Ochrona granicznika płucnika Lobaria pulmonaria (L.) Hoffm. Poradnik dla pracowników Parków Narodowych''. [http://www.wigry.win.pl/inf_i_rozw/budowa_por/por3_5.htm]
 
 
<br/>
 
<br/>
  
Linia 68: Linia 60:
  
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Usnea
 
http://pl.wikipedia.org/wiki/Usnea
 +
http://www.mycobank.org/BioloMICS.aspx?Table=Mycobank&Rec=98848&Fields=All
 
<br/>
 
<br/>
  
  
 
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: Porosty]] [[Kategoria: Porosty chronione]]
 
[[Kategoria: Przyroda]] [[Kategoria: Grzyby]] [[Kategoria: Porosty]] [[Kategoria: Porosty chronione]]

Wersja z 21:55, 29 mar 2014

Brodaczka
Usnea sp.
Dill. ex Adans.
Brodaczka
Systematyka
Królestwo grzyby
Podkrólestwo {{{Podkrólestwo}}}
Gromada grzyby workowe
Klasa miseczniaki (Lecanoromycetes)
Rząd misecznicowce
Rodzina brodaczka
Rodzaj {{{Rodzaj}}}
Synonimy



Brodaczka (Usnea Dill. ex Adans.) – rodzaj zlichenizowanych grzybów workowych (porostów) z rodziny tarczownicowatych (Parmeliaceae), rzędu misecznicowców (Lecanorales).


Plecha

Krzaczkowata, zwisająca lub odstająca od podłoża, złożona z obłych, zwykle rozgałęzionych gałązek. W środku gałązek znajduje się rdzeń (walec osiowy), bardzo elastyczny i odporny na zerwanie. Na świecie znanych jest około 860 gatunków, w Polsce stwierdzono około 50.


Rozmieszczenie i ekologia

Brodaczki rosną przede wszystkim na korze drzew jako epifity. Wyjątkowo spotyka się niektóre gatunki na martwym drewnie. Charakterystycznym dla nich siedliskiem są różnego typu lasy. Niektóre gatunki wykazują szczególne przywiązanie do starych lasów (relikty puszczańskie).


Wartość użytkowa

Brodaczki to porosty wyjątkowo wrażliwe na zanieczyszczenia powietrza, ginące w całej Europie. Wszystkie gatunki z rodzaju brodaczka Usnea objęte są w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jednocześnie, są porostami zagrożonymi wymarciem, poszczególnym gatunkom przypisano jednak różne kategorie zagrożenia. Duża część spośród gatunków podanych z Polski już prawdopodobnie wyginęła (kategoria EX na "Czerwonej Liście").


Ciekawostki

Za największy (najdłuższy) porost świata uznaje się niekiedy brodaczkę najdłuższą Usnea longissima, która osiąga do 10 m długości. Gatunek ten rósł w przeszłości także w Polsce, w Karpatach, Puszczy Białowieskiej i Puszczy Boreckiej.


Bibliografia

K. Czyżewska, S. Cieśliński: Porosty – wskaźniki niżowych lasów puszczańskich w Polsce. Monographiae Botanicae 91: 223–239, 2003.

S. Cieśliński, K. Czyżewska, J. Fabiszewski: Czerwona lista porostów w Polsce. Red list of the lichens in Poland. W: Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Red list of plants and fungi in Poland, Z. Mirek, K. Zarzycki, W. Wojewoda, Z Szelag (eds.). W. Szafer Inst. of Botany, PASc, Kraków, 71–89, 2006.


Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Usnea http://www.mycobank.org/BioloMICS.aspx?Table=Mycobank&Rec=98848&Fields=All

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Brodaczka&oldid=67261”