Grzegórzki

Grzegórzki
Dawny pomnik w Grzegórzkach, źródło: www.rowery.olsztyn.pl, 12.09.2013.
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	nidzicki
Gmina	Nidzica
Sołectwo	Grzegórzki
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe)	Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	13 - 105
Tablice rejestracyjne	NNI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Grzegórzki
Położenie na mapie Polski Grzegórzki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Grzegórzki (niem. Gregersdorf) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca Obszar Europy Zachodniej od Obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.

Dzieje miejscowości

Wieś została założona w 1359 r. na 18 łanach ziemi przez wielkiego mistrza krzyżackiego Winricha von Kniprode. Nazwa wsi pochodzi od pierwszego sołtysa – Gregera. Greger zobowiązany był do stawania pieszo do wszystkich wypraw zakonu. W 1606 r. wieś zajmowała 27 ¾ łana a w 1717 r. 22 łany i 22 mórg. Na ziemi siedziało wówczas 12 chłopów. Łąki były mało urodzajne, więc chłopi kupowali siano w sąsiednich wsiach. W 1709 – 1711 r. przez wieś przeszła zaraza, w skutek czego dużo ziemi leżało odłogiem. Nowe zasiedlenie Grzegórzek nastąpiło w latach 1767 – 1783. W 1783 r. było tu 10 chłopów. Największy obszar – 3 łanów i 22 mórg należał do Christopha Mondry. W latach 1737 – 1740 założono tutaj szkołę. Liczba ludności przedstawiała się następująco: w 1817 r. – 64, w 1846 r. – 125, 1858 r. – 113, w 1867 r. – 152, w 1871 r. – 206, w 1885 r. – 179, 1895 r. – 190, w 1905 r. – 188, w 1910 r. – 198 . 90% mieszkańców stanowili ewangelicy. Do szkoły uczęszczało zaś 39 osób. Liczba domów zaś wynosiła w 1817 r. – 12, w 1846 r. – 18, w 1858 r. – 21, w 1871 r. – 29, w 1885 r. – 30, w 1895 r. – 30, w 1905 r. – 36, w 1910 r. – 31, w 1939 r. – 235 . W 1858 r. wieś obejmowała 2284 mórg. Nie wiadomo jednak jaki kształt przybrała zabudowa wsi. Do poł lat 90 istniała w szkoła w Grzegórzkach, której dyrektorami byli m.in.: Kasprzycki, Witold Ojrzyński, Piotr Makowski, Janina Makowska, Janina Lachowicz, Aleksandra Nowogórska. Kościół katolicki na terenie wsi stanowi filię parafii w Napiwodzie.

Kultura

Na terenie wsi odbywają się cykliczne festyny oraz dożynki. Istnieje tu także skansen maszyn rolniczych, świetlica, boisko oraz park z placem zabaw i miejscem do odpoczynku. Wieś wielokrotnie zdobywała czołowe miejsca w konkursach na najlepiej zagospodarowaną wieś województwa olsztyńskiego, potem warmińsko-mazurskiego. 18 lipca 2009 r. Grzegórzki obchodziły 650-lecie.

Ludzie związani z miejscowością:

Po II wojnie światowej do wsi przybyli osadnicy z Mazowsza i Kurpi. Sołtysami od poł. lat 60 XX w. byli: p. Borucki, Józef Kowalski i sprawujący tę funkcję do chwili obecnej Paweł Tarasiuk.

Zabytki:

Do naszych czasów zachowała się zwarta zabudowała z II poł XIX w. oraz budynek szkoły z ogrodem.

Bibliografia:

Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. II, Warszawa 1881, 927 ss.

Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.

Zielińska Agnieszka,Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 203 - 267.

Zobacz też

www.nidzica.wm.pl

Kinlis (dyskusja) 09:44, 3 wrz 2013 (CEST)