Pochylnia w Buczyńcu

Zabytki techniki
typ obiektu:	pochylnia
datacja:	1844-1860
powiat:	elbląski
gmina:	Rychliki
miejscowość:	Buczyniec

Pochylnia w Buczyńcu

Położenie

Maszynownia pochylni w Buczyńcu. © Stanisław Kuprjaniuk

Filar kół linowych. © Stanisław Kuprjaniuk

Pomnik ku czci Georgowi Jacobowi Steenke. © Stanisław Kuprjaniuk

Pochylnia Buczyniec na Kanale Elbląskim zaczerpnęła swoją nazwę od nazwy miejscowości leżącej na zachód od powstałego szlaku wodnego. Nazwa osady pochodzi od rzeczownika „Buche” - buk, to jest z okresu, kiedy buk zajmował większość drzewostanu, a wieś usytuowana jest właśnie na byłej polanie leśnej. Budowa Kanału Elbląskiego w latach 1844-1860 miała istotne znaczenie dla wsi, mimo pewnego oddalenia od obiektów pochylni. Powstał tu duży plac wyładunkowy i przystań, zbudowano mieszkania dla dwóch rodzin robotników kanałowych, zaczęła rozwijać się turystyka. Pochylnia stała się szybko ulubionym miejsce wycieczek mieszkańców okolic, włącznie z Elblągiem i Pasłękiem. W tym celu zsynchronizowano nawet rozkład jazdy pociągów i statków (w sezonie). 28 kwietnia 1934 roku władze miejskie oddały do użytku schronisko młodzieżowe i noclegownię dla żeglarzy. Z uwagi na potrzeby ruchu turystycznego obiekt przekazano w prywatne ręce i w ten sposób powstała tu gospoda, kierowana przez małżeństwo Emila i Gretę Steffen.

Opis

Statki na pochylni. © Stanisław Kuprjaniuk

Pochylnia Buczyniec jest pierwszą pochylnią od strony Pojezierza Iławskiego, lub ostatnią - jeśli płynie się od strony Elbląga. Pochylnia to zespół budowli hydrotechnicznych i urządzeń mechanicznych, służących do przeciągania jednostek pływających z dolnego stanowiska kanału na górne i odwrotnie. Choć urządzenia i sposób działania tej pochylni są podobne do pozostałych w Kątach, Oleśnicy, Jeleniach i Całunach, to są elementy, które ją wyróżniają. Przede wszystkim, jest tutaj zlokalizowane Muzeum Kanału Elbląskiego. Można oficjalnie „od środka”" zwiedzić maszynownię pochylni z kołem wodnym i zobaczyć z bliska, jak działają poszczególne elementy. Jest tu również obelisk ku czci twórcy Kanału Elbląskiego i idei pochylni - inżynierowi Georgowi Jacobowi Steenke. Nie należy zapominać o innych elementach technicznych składających się na urządzenie pochylni, do których zalicza się: platformy jezdne po szynach do przeciągania jednostek pływających, rurociąg stalowy doprowadzający wodę na koło wodne, kanał obiegowy, obwałowania kanału żeglugowego, filar kół linowych na górnym stanowisku, filar kół linowych na dolnym stanowisku. Długość pochylni w Buczyńcu wynosi 550 m, zaś pokonywana różnica poziomu wysokości wynosi 21,5 m. Od północnej strony Kanału, za pochylnią jest zlokalizowana przystań Żeglugi Ostródzko-Elbląskiej, gdzie statki często cumują tu burtami obok siebie. Za przystanią statków jest długi odcinek umocnionego, betonowego nabrzeża, gdzie mogą zacumować jachty i łodzie. Wokół pochylni roztaczają się zróżnicowane wiekiem lasy bukowe. Szczególnie piękne przykłady tych drzew rosną w pobliżu obelisku, poświęconego pomysłodawcy kanału. Ten walor czyni, że miejscowa pochylnia uznawana jest za najpiękniejszą.

Ciekawostki

Statki przewożące turystów na odcinku Elbląg-Buczyniec-Elbląg noszą nazwy ptaków, dlatego też nazywa się je "ptasią flotą". Wyjątkiem jest statek kursujący z Elbląga do Ostródy o nazwie "Ostróda".

Bibliografia

Bałdowski Jan, Warmia, Mazury, Suwalszczyzna. Przewodnik, Warszawa 1997.

Koziak Mariusz, Mazury i Warmia, Warszawa 2002.

Mieczkowski Krzysztof, Tomaszewski Marian, Rowerem po Krainie Kanału Elbląskiego. Przewodnik po szlakach rowerowych, Elbląg 2010.

Warmia i Mazury. Przewodnik, Warszawa 1993.