Kieźliny

Kieźliny
Kościół pw. św. Rozalii w Kieźlinach
Państwo	Polska
Województwo	Pole-obowiązkowe
Powiat	Pole-obowiązkowe
Gmina	Pole-obowiązkowe
Liczba ludności (2010)	1229
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Kieźliny
Położenie na mapie Polski Kieźliny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Kieźliny (dawniej niem. Köslinen, Kieslinen) – wieś warmińska w Polsce położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Dywity nad rzeką Wadąg. Kieźliny graniczą bezpośrednio z północnym obszarem miejskim Olsztyna. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Wieś warmińska, położona na północ od Olsztyna.

Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość jest położona na Pojezierzu Olsztyńskim, w odległości 5 km na północny wschód od Olsztyna. W pobliżu przepływa rzeka Wadąg.

Dzieje miejscowości

Przywilej lokacyjny został wydany przez kapitułę warmińską w roku 1348. Odbiorcą nadania był pierwszy sołtys – Fryderyk, od którego imienia wieś miała przyjąć nazwę Frederichsdorf. Początkowo jednak funkcjonowała pierwotna nazwa Koseler. Nadanie określało również granice wsi: jezioro Wadąg, młyn Wadąg, majątek niejakiego Mateusza (tzn. Dągi) oraz nowe miasto, czyli Olsztyn. Kieźliny obejmowały obszar 30 włók nadanych na prawie chełmińskim między jeziorami Wadąg i Dywickim. W roku 1461 Krzyżacy pod wodzą komtura elbląskiego Henryka von Plauena zniszczył wieś i niemal całą okolicę. Kieźliny opustoszały. Dopiero w 1552 roku kapituła warmińska nadała 8 włók nowemu sołtysowi – Henrykowi Tregerowi, który zobowiązał się do obsadzenia wsi kolonistami. W 1565 roku miejscowość była zamieszkana jedynie przez 6 osób. W XVIII wieku rząd pruski przekazał Kieźliny w ręce prywatne. Pod koniec tego stulecia Kieźliny składały się z 14 domów.

W latach 1888-1891 w miejscowości działała polska biblioteczka Towarzystwo Czytelni Ludowych. W okresie międzywojennym kilku mieszkańców należało także do Związku Polaków w Niemczech. Parafia została erygowana w 1981 roku przez ówczesnego biskupa warmińskiego – Józefa Glempa. W roku 1993 Kieźliny były zamieszkane przez 679 osób.

Edukacja

W miejscowości funkcjonuje przedszkole.

Gospodarka

W Kieźlinach działa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna.

Kultura

W roku 2003 we wsi zostało założone Warmińskie Stowarzyszenie Kobiet Kieźlińskich, zajmujące się integracją kobiet oraz pielęgnowaniem i popularyzowaniem lokalnych tradycji i zwyczajów.

Ludzie związani z miejscowością

• Jakub Jagałła (1863-1934) – urodzony w Kieźlinach ksiądz katolicki, genrealny przełożony Zgromadzenia Księży Zmartwychwstańców
• Paweł Sowa (1897-1984) - urodzony w Kieźlinach publicysta, pedagog i działacz narodowy; współorganizował Związek Towarzystw Młodzieży w Prusach Wschodnich.

Zabytki

• Neogotycka kaplica filialna wybudowana w 1906 roku, jako wotum dziękczynne za ocelenie parafii w czasie epidemii. Ołtarz i wystrój wnętrza pochodzą z XVIII wieku. W 1942 roku powstała tu placówka duszpasterska.
• Przydrożna kapliczka warmińska z dzwonniczką, wzniesiona w 1886 roku
• Przy rzece zlokalizowany jest głaz upamiętniający radzieckiego żołnierza – Piotra Dziernowa, który własnym ciałem zasłonił otwór strzelniczy niemieckiego bunkra, dzięki czemu umożliwił zdobycie Rosjanom drugiego brzegu rzeki

Bibliografia

1. Lewicka Daniela, Tomkiewicz Ryszard, Gmina Dywity: teraźniejszość i przeszłość, Olsztyn 1994.
2. Skurzyński Piotr, Warmia i polskie Dolne Prusy. Przewodnik turystyczny, Gdynia 2012.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. [Atlas miejsc niezwykłych Warmii i Mazur] [data dostępu: 8.12.2013]
5. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 8.12.2013]
6. Wikipedia: Kieźliny [data dostępu: 8.12.2013]