Koszelewy: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja nieprzejrzana] | [wersja zweryfikowana] |
(Utworzono nową stronę "{{Wieś infobox |nazwa = Koszelewy |herb wsi = Pole-obowiązkowe |flaga wsi = Pole-obowiązkowe |herb artykuł ...") |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{Wieś infobox | {{Wieś infobox | ||
|nazwa = Koszelewy | |nazwa = Koszelewy | ||
| − | |herb wsi = | + | |herb wsi = |
| − | |flaga wsi = | + | |flaga wsi = |
|herb artykuł = | |herb artykuł = | ||
|dopełniacz wsi = | |dopełniacz wsi = | ||
| − | |zdjęcie = | + | |zdjęcie = |
| − | |opis zdjęcia = | + | |opis zdjęcia = |
| − | |rodzaj miejscowości = | + | |rodzaj miejscowości = |
|województwo = warmińsko-mazurskie | |województwo = warmińsko-mazurskie | ||
|powiat = działdowski | |powiat = działdowski | ||
| Linia 14: | Linia 14: | ||
|sołectwo = | |sołectwo = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| − | |liczba ludności = | + | |liczba ludności = 595 |
|rok = 2010 | |rok = 2010 | ||
|strefa numeracyjna = | |strefa numeracyjna = | ||
| Linia 22: | Linia 22: | ||
|mapa wsi = | |mapa wsi = | ||
|kod mapy = PL-WN | |kod mapy = PL-WN | ||
| − | |stopniN = 53 |minutN = | + | |stopniN = 53 |minutN = 19 |sekundN = 35 |
| − | |stopniE = | + | |stopniE = 19 |minutE = 58 |sekundE = 05 |
|commons = | |commons = | ||
|wikipodróże = | |wikipodróże = | ||
| Linia 31: | Linia 31: | ||
''' Koszelewy ''' (niem. ''Gross Koschlau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[gmina Rybno|gminie Rybno]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo ciechanowskie|województwa ciechanowskiego]]. | ''' Koszelewy ''' (niem. ''Gross Koschlau'') – [[wieś sołecka]] położona w [[województwo warmińsko-mazurskie|województwie warmińsko-mazurskim]], w [[powiat działdowski|powiecie działdowskim]], w [[gmina Rybno|gminie Rybno]]. W latach 1975-1998 miejscowość należała [[podział administracyjny|administracyjnie]] do [[województwo ciechanowskie|województwa ciechanowskiego]]. | ||
| − | Miejscowość w 2010 roku liczyła mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. | + | Miejscowość w 2010 roku liczyła 595 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje [[Bogumiła Ankiewicz]]<ref>http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]</ref>. |
<br/> | <br/> | ||
== Położenie == | == Położenie == | ||
| − | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, | + | Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu [[Pojezierze Mazurskie|Pojezierza Mazurskiego]] i [[Nizina Mazowiecka|Niziny Mazowieckiej]], 7,5 km na południe od [[Rybno|Rybna]] i 14 km na północny wschód od [[Lidzbark|Lidzbarka]]. |
<br/> | <br/> | ||
== Dzieje miejscowości == | == Dzieje miejscowości == | ||
| + | Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa [[Zakon Krzyżacki|Zakonu Krzyżackiego]]. W 1328 roku polscy rycerze Dobiesław i Więcesław otrzymali od Zakonu 120 łanów na [[prawo chełmińskie|prawie chełmińskim]]. Po bezpotomnej śmierci owych rycerzy włości powróciły w ręce Zakonu. W 1481 roku 40 łanów w Koszelewach nadano Bernatowi Babiszewskiemu, który w zamian zobowiązał się do wystawienia jednej służby zbrojnej. Od 1544 roku przez niemal dwa stulecia wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich), a na początku XVIII wieku do Ostaszewskich i Zamięckich; później właścicielami byli Niemcy. Na początku XVII wieku istniał tu prawdopodobnie dwór myśliwski, natomiast istniejący do dziś pałac wzniósł w drugiej połowie XVIII wieku ówczesny właściciel Samuel von Haubnitz; w 1830 roku pałac został przebudowany w stylu neogotyckim. Pod koniec XIX wieku część majątku rozparcelowano między osadników przybyłych z Niemiec. W 1880 roku folwark w Koszelewach dysponował gorzelnią i dwoma tartakami. | ||
| + | |||
| + | Pierwszy drewniany kościół powstał już w połowie XIV wieku, lecz został zniszczony podczas wojny 1410 roku. W 1481 roku Bernat Babiszewski ufundował nowy drewniany kościół; po reformacji przekształcony został w świątynię ewangelicką. Zaczął z czasem popadać w ruinę; został odbudowany w 1774 roku. Ostatecznie rozebrano go w latach 60. XX wieku, pozostawiając jedynie wieżę. Kościół katolicki zbudowano w Koszelewach w okresie międzywojennym; stojącą obok niego dzwonnicę drewnianą wzniesiono w 1997 roku. | ||
| + | |||
| + | W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. Pałac zaczął niszczeć, a majątek był zadłużony i zaniedbany. W 1935 roku kupił go Jan Rutkowski, który rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnej świetności; przerwał je wybuch [[II wojna światowa|II wojny światowej]]. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Po wojnie na bazie dawnego majątku założono [[Państwowe Gospodarstwo Rolne Koszelewy]]; pałac, park i zabudowania dworskie z upływem lat zaczęły stopniowo niszczeć; ostatni remont przeprowadzono w 1957 roku. W połowie lat 50. Koszelewy były krótko siedzibą [[gromada Koszelewy|gromady]]. | ||
| + | |||
Liczba mieszkańców | Liczba mieszkańców | ||
| − | 1858 - | + | 1858 - 291 osób |
| + | |||
| + | 1880 - 400 osób | ||
| + | |||
| + | 1910 - 1860 osób | ||
| − | 1931 - 593 | + | 1931 - 593 osoby |
<br/> | <br/> | ||
| − | == | + | == Edukacja == |
| + | *[[Szkoła Podstawowa w Koszelewach]] | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
== Zabytki == | == Zabytki == | ||
| + | *[[Kościół ewangelicki w Koszelewach|Kościół ewangelicki]] z drugiej połowy XVIII wieku; rozebrany w 1966 roku, pozostawiono jedynie wieżę | ||
| + | *[[Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego w Koszelewach|Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego]] z lat 1926-1927 | ||
| + | *[[Pałac w Koszelewach|Zespół pałacowy]]: pałac z drugiej połowy XVIII wieku, przebudowany około 1830 roku w stylu neogotyckim | ||
| + | *Park podworski z XIX wieku, zabiedbany, szczątkowo zachowane oczko wodne; wśród drzewostanu ponad stuletnie kasztanowce, lipy, topole | ||
| + | *Zabudowania gospodarcze w zespole pałacowym: kuźnia, stodoła, stajnia z wozownią (obecnie przebudowana), dwa czworaki, dwie obory | ||
| + | *Dawny ewangelicki dom parafialny z 1912 roku | ||
| + | *Cmentarz ewangelicki przykościelny z XVIII wieku, zdewastowany | ||
| + | *Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, zdewastowany | ||
| − | |||
<br/> | <br/> | ||
| Linia 63: | Linia 80: | ||
#''Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966. | #''Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu'', red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966. | ||
#''Przewodnik po zabytkach kultury materialnej Welskiego Parku Krajobrazowego'', tekst Jarosław Kapiński, Wanda Grodzka, Lidzbark 2001. | #''Przewodnik po zabytkach kultury materialnej Welskiego Parku Krajobrazowego'', tekst Jarosław Kapiński, Wanda Grodzka, Lidzbark 2001. | ||
| − | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von | + | #''Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch'', Königsberg 1857. |
| − | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/|Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] | + | #''Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany'', red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001. |
| + | #[http://www.wuoz.olsztyn.pl/| Wojewódzka ewidencja zabytków] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
#[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | #[http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims| Bank Danych Lokalnych GUS] [data dostępu: 12.11.2013] | ||
| − | #http://www.verwaltungsgeschichte.de/neidenburg.html [data dostępu: 12.11.2013] | + | #[http://www.verwaltungsgeschichte.de/neidenburg.html| Verwaltungsgeschichte] [data dostępu: 12.11.2013] |
<br/> | <br/> | ||
Wersja z 14:18, 4 sty 2014
| Koszelewy | |
| | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | działdowski |
| Gmina | Rybno |
| Liczba ludności (2010) | 595 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Koszelewy | |
| Położenie na mapie Polski  Koszelewy | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Koszelewy (niem. Gross Koschlau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie działdowskim, w gminie Rybno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa ciechanowskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 595 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Bogumiła Ankiewicz[1].
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w południowej części województwa warmińsko-mazurskiego, na pograniczu Pojezierza Mazurskiego i Niziny Mazowieckiej, 7,5 km na południe od Rybna i 14 km na północny wschód od Lidzbarka.
Dzieje miejscowości
Wieś powstała w ramach kolonizacji południowych terenów państwa Zakonu Krzyżackiego. W 1328 roku polscy rycerze Dobiesław i Więcesław otrzymali od Zakonu 120 łanów na prawie chełmińskim. Po bezpotomnej śmierci owych rycerzy włości powróciły w ręce Zakonu. W 1481 roku 40 łanów w Koszelewach nadano Bernatowi Babiszewskiemu, który w zamian zobowiązał się do wystawienia jednej służby zbrojnej. Od 1544 roku przez niemal dwa stulecia wieś należała do rodziny von Oelsnitz (Oleśnickich), a na początku XVIII wieku do Ostaszewskich i Zamięckich; później właścicielami byli Niemcy. Na początku XVII wieku istniał tu prawdopodobnie dwór myśliwski, natomiast istniejący do dziś pałac wzniósł w drugiej połowie XVIII wieku ówczesny właściciel Samuel von Haubnitz; w 1830 roku pałac został przebudowany w stylu neogotyckim. Pod koniec XIX wieku część majątku rozparcelowano między osadników przybyłych z Niemiec. W 1880 roku folwark w Koszelewach dysponował gorzelnią i dwoma tartakami.
Pierwszy drewniany kościół powstał już w połowie XIV wieku, lecz został zniszczony podczas wojny 1410 roku. W 1481 roku Bernat Babiszewski ufundował nowy drewniany kościół; po reformacji przekształcony został w świątynię ewangelicką. Zaczął z czasem popadać w ruinę; został odbudowany w 1774 roku. Ostatecznie rozebrano go w latach 60. XX wieku, pozostawiając jedynie wieżę. Kościół katolicki zbudowano w Koszelewach w okresie międzywojennym; stojącą obok niego dzwonnicę drewnianą wzniesiono w 1997 roku.
W 1919 roku na mocy traktatu wersalskiego wieś przyznana została Rzeczpospolitej Polskiej. Pałac zaczął niszczeć, a majątek był zadłużony i zaniedbany. W 1935 roku kupił go Jan Rutkowski, który rozpoczął prace nad przywróceniem mu dawnej świetności; przerwał je wybuch II wojny światowej. W 1939 roku znalazła się pod okupacją niemiecką. Po wojnie na bazie dawnego majątku założono Państwowe Gospodarstwo Rolne Koszelewy; pałac, park i zabudowania dworskie z upływem lat zaczęły stopniowo niszczeć; ostatni remont przeprowadzono w 1957 roku. W połowie lat 50. Koszelewy były krótko siedzibą gromady.
Liczba mieszkańców
1858 - 291 osób
1880 - 400 osób
1910 - 1860 osób
1931 - 593 osoby
Edukacja
Zabytki
- Kościół ewangelicki z drugiej połowy XVIII wieku; rozebrany w 1966 roku, pozostawiono jedynie wieżę
- Kościół pw. Podwyższenia Krzyża Pańskiego z lat 1926-1927
- Zespół pałacowy: pałac z drugiej połowy XVIII wieku, przebudowany około 1830 roku w stylu neogotyckim
- Park podworski z XIX wieku, zabiedbany, szczątkowo zachowane oczko wodne; wśród drzewostanu ponad stuletnie kasztanowce, lipy, topole
- Zabudowania gospodarcze w zespole pałacowym: kuźnia, stodoła, stajnia z wozownią (obecnie przebudowana), dwa czworaki, dwie obory
- Dawny ewangelicki dom parafialny z 1912 roku
- Cmentarz ewangelicki przykościelny z XVIII wieku, zdewastowany
- Cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX wieku, zdewastowany
Bibliografia
- Działdowo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1966.
- Przewodnik po zabytkach kultury materialnej Welskiego Parku Krajobrazowego, tekst Jarosław Kapiński, Wanda Grodzka, Lidzbark 2001.
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
- Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 12.11.2013]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 12.11.2013]
- Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 12.11.2013]
Przypisy
- ↑ http://bip.gminarybno.pl/ [data dostępu: 5.12.2013]
Zobacz też
