Płatności bezpośrednie

Płatności bezpośrednie – obecnie najważniejszy instrument wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej. Koncepcję płatności bezpośrednich, jako alternatywę dla wsparcia cenowego, rozważano już w latach 60. i 70. Głównym celem było zmniejszenie wpływu interwencjonizmu na wzrost cen produktów zaopatrzeniowych dla rolnictwa oraz redukcja nadwyżek produkcyjnych zwiększających koszty zarówno podatników, jak i konsumentów. Mechanizm ten wprowadzano stopniowo w poszczególnych krajach, zwłaszcza w tych, które odgrywają decydującą rolę na międzynarodowym rynku rolnym. Najwcześniej, bo już na początku lat 80., analizowany system wsparcia dochodów rolników został wprowadzony w USA i w Kanadzie

Ogólna charakterystyka

W krajach Unii Europejskiej, płatności bezpośrednie stały się ważnym instrumentem wsparcia dochodów rolników w ramach reformy Mac Sharry’ego w 1992 r., a następnie utrzymane zostały w ramach kolejnych reform wspólnej polityki rolnej - Agendy 2000 i Porozumień z Luksemburga (2003 r.). W ramach reformy z 2003 r., zwanej reformą Fischlera wprowadzono m.in. system płatności jednolitej (Single Payment Scheme – SPS). Państwa członkowskie miały znaczną swobodę wyboru płatności jednolitej. Wyrażono zgodę na zachowanie powiązania stawek płatności z produkcją rolniczą, argumentując, że w ten sposób zapobiegnie się zaprzestaniu produkcji rolniczej .

Otrzymywanie płatności bezpośrednich przez rolników w pełnej wysokości, zarówno w ramach systemu SPS jak i SAPS (system jednolitej płatności obszarowej), zostało uzależnione od utrzymywania gruntów wchodzących w skład gospodarstwa w dobrej kulturze rolnej zgodnie z ochroną środowiska (Good Agricultural and Enviroment Condition – GAEC) oraz spełnianie wymogów z zakresu środowiska, identyfikacji i rejestracji zwierząt (obszar A), zdrowia publicznego, zdrowia zwierząt i roślin (obszar B) oraz dobrostanu zwierząt (obszar C). Powyższe normy i wymogi składają się na jeden mechanizm zwany zasadą wzajemnej zgodności (cross compiliance).

W wyniku reformy WPR z 2003 r. określono mechanizm tzw. modulacji , zgodnie z którym w latach 2005-2012 część jednolitej płatności obszarowej, jak również wszystkich innych połączonych płatności bezpośrednich jest odejmowana od kwoty wypłat dla rolników i transferowana do nowego funduszu, wspierającego rozwój obszarów wiejskich. Proces modulacji, a więc przesuwania środków z filaru rynkowego do filaru strukturalnego WPR będzie przyjmował następujący wymiar: 2005 r. – 3%, 2006 r. – 4%, 2007-2012 – 5%. Początkowo system ten objął kraje UE-15, a w nowych krajach członkowskich będzie obowiązywał, kiedy uzyskają one poziom dopłat krajów UE-15. Mechanizmowi modulacji podlegają producenci rolni, którzy otrzymują rocznie więcej niż 5 tys. euro płatności. Udział poszczególnych państw w podziale pieniędzy zależy od ogólnej powierzchni użytków rolnych i zatrudnienia w rolnictwie oraz siły nabywczej PKB per capita, z zagwarantowaniem każdemu krajowi co najmniej 80% środków, które otrzymywał wcześniej . Powodem wprowadzenia modulacji jest też trend w polityce rolnej Unii Europejskiej, polegający na stopniowym przechodzeniu od protekcjonistycznej polityki wspierania produkcji rolnej do modelu rolnictwa wielofunkcyjnego. Ze względu na fakt współfinansowania tego obszaru przez same państwa członkowskie z budżetów krajowych jest to instrument znacznie tańczy niż dopłaty bezpośrednie. Środki przeniesione w wyniku stosowania modulacji na wspieranie obszarów wiejskich trafią do rolników będących beneficjentami tych programów, zwiększając ich dochody i jednocześnie pozytywnie oddziałując na obszary wiejskie .

Wielkość dopłat bezpośrednich w krajach UE-15 jest zróżnicowana i opiera się na indywidualnych płatnościach otrzymywanych w okresie referencyjnym 2000-2002 (podejście historyczne) lub na średnim poziomie płatności otrzymywanych przez rolników (podejście płaskie). Stosowanie modelu historycznego oznacza w praktyce, że rolnicy otrzymują określoną kwotę w przeliczeniu na 1 ha UR w gospodarstwie rolnym, niezależnie od tego co uprawiają lub produkują w bieżącym roku . W systemie regionalnym uprawnienia do płatności określane są również na podstawie płatności otrzymywanych przez wszystkich rolników w regionie w okresie referencyjnym. Tak ustalona regionalna koperta finansowa jest dzielona pomiędzy całkowitą powierzchnię uprawnioną do płatności w regionie. Wynik tego wyliczenia stanowi wysokość płatności na hektar w regionie . [Plik:Dopłaty_1.jpeg]

Znaczenie dla regionu

...

Bibliografia

...