Krusze
| Krusze | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | nidzicki |
| Gmina | Janowiec Kościelny |
| Sołectwo | Krusze |
| Liczba ludności (2013, źródło: http://wrota.warmia.mazury.pl, 12.09.2013.) | 80 |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Krusze | |
| Położenie na mapie Polski  Krusze | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Krusze (niem. Krusch) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Janowiec Kościelny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Wieś znajduje się w dolinie rzeki Orzyc oraz na skraju terenu o walorach przyrodniczych, rangi ponadlokalnej, z ostoją ptactwa wodnego i nie tylko. Miejscowość położona jest na terenie gminy Janowiec Kościelny, która znajduje się na obszarze Niżu Środkowoeuropejskiego, na pograniczu dwóch podprowincji: Pojezierza Środkowo-Bałtyckiego i Niziny Północnomazowieckiej. Natomiast pas południowy obszaru gminy to mezoregion Wzniesień Mławskich, który graniczy od północy z Garbem Lubawskim. Zatem powierzchnia gminy Janowiec Kościelny posiada charakter falisty, miejscami równinny. W południowej części gminy – w dolinie rzeki Orzycy znajdują się wzniesienia od ok. 60 m. do ok. 200 m. n.p.m. oraz wzgórza i wały moreny czołowej. Od południa na terenie gminy występują dwa wały morenowe, rozcięte doliną Wieczfnianki. Wał wschodni posiada wysokości bezwzględne do 200 m. n.p.m., zaś stoki w tym rejonie bywają bardzo strome, a nachylenia terenu przekraczają często 15%. W zachodniej części gminy rzeźba terenu wyróżnia się pojedynczymi pagórkami i wzgórzami. Natomiast pomiędzy nimi znajdują się obniżenia i zagłębienia, bądź suche dolinki erozyjno-denudacyjne. Ponadto występują tutaj formy późnoglacjalne i holoceńskie - doliny rzeczne, z których największą jest rzeka Orzyc. Obszar gminy Janowiec Kościelny położony jest w obrębie Niecki Mazowieckiej. Występują tutaj następujące osady: kredowe, piaski, mułki, iły, piaski drobnoziarniste, piaski pylaste, gliny zwałowe, torfowiska, piaskowce margliste i mułowce z glaukonitem oraz szczątkami fauny.
Dzieje miejscowości
Na terenie wsi odkryto cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich. Nieznana jest dokładna data lokacji miejscowości. Pierwsze informacje o funkcjonowaniu wsi pochodzą z 1413 r. W XV w. Krusze były wsią szlachecką. W 1418 r. należały do majątku Mroczko. W 1578 r. i 1781 r. Krusze należały do parafii Grzebsk. W 1827 r. było tu 7 domów, a we wsi mieszkałó 38 osób. Pod koniec XIX w. było tu 11 domów, Krusze zaś zamieszkiwało 101 osób. Zabudowa wsi jest zagrodowa, zwarta.
Ludzie związani z miejscowością
W kadencji 2011-2015 sołtysem wsi jest Wiesława Malinowska.
Zabytki
Na terenie miejscowości znajdują się zabudowania gospodarcze i budynki mieszkalne z I poł. XX w. oraz dwa krzyże przydrożne z XX w.
Bibliografia
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. IV, Warszawa 1883, 963 ss.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.
http://www.zsjanowiec.org.pl/rp-internetowa/PRZEWODNIK/KRUSZE.html, 12.09.2013.
