Pływacz zwyczajny
| Pływacz zwyczajny | |
| | |
| Utricularia vulgaris | |
| L. | |
 Pływacz zwyczajny. Źródło: en.wikipedia.org | |
| Systematyka | |
| Królestwo | rośliny |
| Podkrólestwo | rośliny naczyniowe |
| Gromada | okrytonasienne |
| Klasa | dwuliścienne |
| Rząd | jasnotowce |
| Rodzina | pływaczowate |
| Rodzaj | pływacz |
| Gatunek | pływacz zwyczajny |
| Synonimy | |
Pływacz zwyczajny (Utricularia vulgaris L.) – gatunek rośliny należący do rodziny pływaczowatych (Lentibulariaceae), rzędu jasnotowców (Lamiales).
Spis treści
Morfologia
Pływacz zwyczajny jest byliną wodną, swobodnie unoszącą się w toni wodnej. Wykształca pędy o długości ok. 1 m, które są zanurzone i zbliżają się do powierzchni wody podczas kwitnienia. Ponad lustro wody wystaje tylko niewielki fragment zakończony skąpym kwiatostanem. Pędy osiągają długość 30–100 (200) cm, poszczególne międzywęźla zaś 3–10 mm. Zimowe pączki są owłosione. Nie posiada systemu korzeniowego, ale wytwarza chwytniki (zmodyfikowane pędy) służące do zakotwiczania rośliny do stałego podłoża.
Liście o długości 1–8 cm, 3–5 sieczne z nitkowatymi łatkami. Unoszenie się w wodzie umożliwiają im pęcherzyki powietrza, w liczbie 20–200, o długości 1–4,5 mm. Są to jednocześnie aparaty chwytające zooplankton (roślina mięsożerna). Łatki liści mają szczeciniasto orzęsione brzegi.
Kwitnie od kwietnia do sierpnia. Kwiaty wyrastają na około 20 cm ponad powierzchnię wody, co umożliwia zapylenie przez owady. Kwiaty zebrane są w kwiatostany długości 10–40 cm, obupłciowe, grzbieciste, żółte o płatkach długości 13–20 mm, na szypułkach długości 8–12 mm, wykształcające 2 pręciki. Mają stożkowatą i na spodniej stronie ogruczoloną ostrogę. Górna warga korony ma wygięty brzeg. Szypułki kwiatowe są 2–3 razy dłuższe od przysadek i po przekwitnięciu łukowato zwieszają się w dół. Owocem jest torebka wypełniona licznymi, drobnymi nasionami.
Rozmieszczenie i ekologia
Jest to gatunek kosmopolityczny, występujący powszechnie w śródlądowych zbiornikach wodnych w Europie i Azji. W Polsce dość częsty na niżu, rzadko w położeniach górskich. Występuje w wodach stojących. Szczególnie rozpowszechniony w drobnych i płytkich akwenach (do 2 m głębokości), jak np.: stawy, starorzecza, rowy. Preferuje akweny dobrze nagrzewające się w lecie oraz wody eutroficzne bogate w plankton, o podłożu mulistym lub torfowym, czasami masowo. Może tworzyć jednogatunkowe skupienia lub występować wśród innych gatunków.
Pływacz zwyczajny na Warmii i Mazurach odnotowany został w Brodnickim Parku Krajobrazowym.
Wartość użytkowa
Roślina objęta jest ścisłą ochroną na podstawie Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2012 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
Ciekawostki
Pływacza zwyczajnego nie można pomylić z innymi gatunkami roślin. Pokryty pęcherzykami pęd jest niepowtarzalny wśród roślin wodnych. Dodatkowo wystający z wody żółty kwiat pozwala na pewną identyfikację tego gatunku. Wykazuje podobieństwo do innych gatunków z rodzaju pływaczy, które jednak są znacznie mniej rozprzestrzenione.
Jest to jedna z niewielu roślin mięsożernych spotykanych w Polsce w naturze. Wykształcenie aparatów chwytających spowodowane jest potrzebą uzupełnienia niedoborów azotu. Zwierzęta, przede wszystkim drobne skorupiaki, chwytane są w drobne pęcherzyki, które otwierają się do wewnątrz, zasysając zdobycz wraz z wodą. Po wciągnięciu zdobyczy, klapka natychmiast z powrotem się zamyka. Schwytane zwierzęta trawione są przy pomocy enzymów wydzielanych ze ściany pęcherzyka. Pułapka, w którą chwytany jest zooplankton, potrafi zamknąć się w ciągu zaledwie 1/160 sekundy.
Bardzo często rozmnaża się wegetatywnie przez fragmentację pędów oraz za pomocą turionów (zimujące pąki śpiące). Turiony powstają jesienią, zimują na dnie zbiornika, wiosną zaś wypływają ku górze, rozwijając się w nową roślinę.
Bibliografia
Szoszkiewicz K., Jusik Sz., Zgoł T., Klucz do oznaczania makrofitów dla potrzeb ocenystanu ekologicznego wód powierzchniowych, Warszawa 2010.
Rutkowski L., Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej, Warszawa 2006.
Zobacz też
gios.gov.pl [03.12.2014]
Pływacz zwyczajny, pl.wikipedia.org [03.12.2014]
bpk.brodnica.net [03.12.2014]
isap.sejm.gov.pl [03.12.2014]
nurkomania.pl [03.12.2014]
dobra-rada.pl [03.12.2014]
