Mazuchówka

Mazuchówka
Mazuchówka Fot. Remes. Źródło: www.fotosik.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Wydminy
Liczba ludności (2010)	502
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Mazuchówka
Położenie na mapie Polski Mazuchówka
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Mazuchówka (niem. Masuchowken, od 1938 r. Rodental) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Wydminy. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 502 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Justyna Ordowska.

Przedwojenna pocztówka z Mazuchówki.
Źródło: www.rygielpisz.eu

Dawny cmentarz ewangelicki.
Fot. Krzysztof Stachowski. Źródło: www.rowery.olsztyn.pl

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, na zachód od Jeziora Wydmińskiego, 25 km na południowy wschód od Giżycka i 3 km na północny wschód od Wydmin; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 655 w kierunku Olecka. Między wsią a Jeziorem Wydmińskim znajduje się niewielkie (około 2 ha) jeziorko Palinka.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1542 roku starosta Kasper von Aulack sprzedał cztery łany lasu na sołectwo Eliaszowi z Juni i jego synowi Ambrożemu. W zamian zobowiązali się oni do założenia wsi czynszowej na 40 łanach na prawie chełmińskim. Osadnicy otrzymali dziewięć lat wolnizny, ale już po pięciu latach mieli odrabiać połowę szarwarku i płacić połowę czynszu. W 1550 roku wieś powiększyła się do 60 łanów, a w drugiej połowie XVI wieku założono tu również młyn. Wieś początkowo nazywano od pierwszych sołtysów Alliaschendorff i Bagieńskie (Bagienska Wolla, Bagenssky, od sołtysa Macieja Bagieńskiego), ale już w 1566 roku pojawiła się nazwa Mazuchówka (Masuchoffken), która ostatecznie utrwaliła się w pierwszej połowie XVII wieku. Wieś poważnie ucierpiała podczas wielkiej epidemii dżumy na początku XVIII wieku; zmarło wówczas 122 mieszkańców. Mazuchówka należała do parafii ewangelickiej w Wydminach.

Szkołę we wsi założono w 1741 roku. Od 1855 roku posiadała ona dwie klasy, a przed II wojną światową – trzy klasy. Po wojnie uruchomiono ją ponownie 1 września 1946 roku; pierwszym nauczycielem był Stanisław Żukowski. Z czasem placówka powiększyła się do siedmiu klas (1959), została rozbudowana, a w 1966 roku przekształcono ją w szkołę ośmioklasową z sześcioma nauczycielami. Od 1974 roku była to filia szkoły w Wydminach.

W 1970 roku w Mazuchówce było 121 budynków mieszkalnych; znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny, sala kinowa na 70 miejsc, boisko sportowe, kuźnia i gajówka, działało kółko rolnicze; później otwarto też sklep spożywczy. W latach 1954–1972 wieś należała do gromady Wydminy.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 649 osób
• 1933 – 968 osób
• 1939 – 994 osoby
• 1970 – 609 osób, 127 gospodarstw

Zabytki

• cmentarz ewangelicki z XIX wieku; pochowanych jest na nim 24 żołnierzy armii rosyjskiej poległych podczas I wojny światowej
• murowane domy (nr 2, 5, 6 i 7) z lat 20. XX wieku
• budynek dawnej szkoły (nr 21) z początku XX wieku, murowany
• magazyn nr 13 z początku XX wieku, murowany

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) – starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Gminna ewidencja zabytków, w: Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Wydminy, Wydminy 2009 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]
Olsztyńska Strona Rowerowa [05.03.2014]