Nawiady

Nawiady
Pomnik ku czci ofiar I wojny światowej. Fot. Mieczysław Kalski
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko - mazurskie
Powiat	mrągowski
Gmina	Piecki
Sołectwo	Nawiady
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Tablice rejestracyjne	NMR
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Nawiady
Położenie na mapie Polski Nawiady
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Nawiady (Weiden, niem. Aweyden) – wieś sołecka w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim, w gminie Piecki. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa olsztyńskiego.

Kościół pw. św. Józefa w Nawiadach, fot. Mieczysław Kalski

Dzieje miejscowości

Pierwotnie wieś powstała jako osada bartnicza. Lokował ją w 1379 r. na 60 włókach komtur ryński Jan Schoenfeld. Bartnicy zobowiązani byli do czynszu w formie miodu, kupowanego od nich w cenie grzywny za beczkę miodu oraz jednego szeląga za funt wosku. Zabudowa osady skupiona była wokół stawu wiejskiego. Z czasem powstały zabudowy mieszkalno–gospodarcze wzdłuż drogi Babięta – Piecki.

Według Wojciecha Kętrzyńskiego nazwa miejscowości pochodzi od pruskiego nazwiska. Wiadomo także, że w 1437 r. istniał kościół. Najprawdopodobniej już w XVI w. istniała szkoła parafialna. W wyniku zbytniego karczowania lasu w celu produkcji potażu i smoły bartnictwo stało się nieopłacalne. W XVII w. czynsz w naturze został zamieniony na pieniężny w wysokości 40 grzywien rocznie. Również w tym samym okresie wybudowano nowy budynek szkolny i funkcjonowała tu karczma. W I poł. XIX w. znacznie wzrosła liczba mieszkańców wsi. W 1785 r. było tu 56 dymów a w 1815 r. – 67.

W 1815 r. we wsi mieszkało 389 osób, w 1838 r. – 553, w 1939 r. – 657 . W XIX w. istniało na terenie miejscowości gospodarstwo dworskie, które w 1900 r. obejmowało 26 włók. W 1912 r. gospodarstwo to zostało kupione przez Towarzystwo Rolne z Królewca i rozparcelowane na mniejsze działki, na których osadzono Niemców spoza Prus oraz z Rosji. W XIX w. Nawiady wymieniane są jako targowisko, gdzie co roku odbywają się 2 jarmarki na: bydło, konie i kramy.

W 1914 r. we wsi funkcjonowała trzyklasowa szkoła. W 1937 r. parafia w Nawiadach była prężnie działającą instytucją Kościoła. W tym okresie należało do niej 20 miejscowości. Po 1945 r. świątynia była użytkowana przez ewangelików. Parafia katolicka w Nawiadach została ponownie erygowana w 1981 r. Nawiady do 1954 r. były siedzibą gminy Nawiady. Ponadto obecnie na terenie wsi działalność duszpasterską prowadzi filiał Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego w Nawiadach.

Gospodarka

We wsi działa sklep spożywczy, firma usługowo-handlowa i budowlana.

Edukacja

Szkoła Podstawowa w Nawiadach z salą gimnastyczną i boiskiem.

Kultura

Na terenie wsi działa Ochotnicza Straż Pożarna w Nawiadach.

Ludzie związani z miejscowością:

• Jan Barfkowius – pastor, wydawca kancjonału pieśni
  
• Honorata Wischniewski - pisarka i autorka wierszy
  

Zabytki

W miejscowości znajduje się zabytkowy kościół pw. św. Józefa, a w nim organy z początku XIX w.

Bibliografia:

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2010.
Mrągowo. Z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn, 1975.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VI, Warszawa 1885.