Wardęgowo

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Wardęgowo

[[Plik:
Krzyż w Wardęgowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.
|240px|Krzyż w Wardęgowie]]
Krzyż w Wardęgowie
Rodzaj miejscowości wieś
Państwo  Polska
Województwo warmińsko - mazurskie
Powiat nowomiejski
Gmina Biskupiec (Biskupiec Pomorski)
Sołectwo Wardęgowo
Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) Pole-obowiązkowe
Strefa numeracyjna (+48) 56
Tablice rejestracyjne NNM
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego
Mapa lokalizacyjna województwa warmińsko-mazurskiego
Wardęgowo
Wardęgowo
Położenie na mapie Polski
Mapa lokalizacyjna Polski
Wardęgowo
Wardęgowo
Ziemia

{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wardęgowo (niem. Wardengowo ) – wieś sołecka w Polsce województwie warmińsko – mazurskiej w powiecie nowomiejskim w gminie Biskupiec (Biskupiec Pomorski). W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie przynależała do województwa toruńskiego.



Charakterystyka fizjograficzna

Miejscowość położona jest na terenie gminy Biskupiec, której powierzchnię zajmują przede wszystkim lasy i jeziora.W całości lasy stanowią 26 % powierzchni gminy a jeziora 3,28%. Zasadniczymi elementami morfologicznymi tego obszaru są:wysoczyzna morenowa (średnia wysokość 90-110 m n.p.m.),wzgórza i pagórki morenowe,sandry, rynny jeziorne i doliny rzeczne.Powierzchnia wysoczyzny charakteryzuje się występowaniem licznych drobnych zagłębień wytopiskowych. Znajdziemy tutaj tzw. oczka polodowcowe, mokradła i torfowiska a w okolicach miejscowości Łąkorzwyspy otoczone sandrem. Na terenie gminy występują również tzw. ozy (w okolicach Mierzyna, na zachód od Sumina oraz na północ od Tymawy Wielkiej) i kemy (w rejonie Sumina, Łąkorka, Wonny i Szwarcenowa). Na terenie gminy napotkamy także na zastoiska.Największe z nich to zastoisko biskupieckie – o płaskim, rozległym i podmokłym dnie. Natomiast najwyższym punktem położonym na terenie gminy jest Góra Szwedzka – o wysokości 121,3 m n.p.m. Najniżej położony punkt zaś o wysokości ok. 62 m n.p.m. znajduje się w dolinie Osy u ujścia jej do jeziora Płowęż. W obrębie gminy znajdują się także rezerwaty przyrody: ornitofaunistyczny „Jezioro Karaś”, torfowiskowy „Kociołek”, „Łabędź”, „Uroczysko Piotrowice” oraz częściowo Brodnicki Park Krajobrazowy. Na obszarze gminy występują zasadniczo trzy typy gleb. Są to:gleby brunatne, gleby bielicowe, gleby mułowo-torfowo-murszaste. Ponadto odnajdziemy tutaj czarne ziemie i gleby szare oraz mady glejowe. 3. Wody powierzchniowe.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości pochodzi od słowa „hortulanus” – włóczęga. Miejscowość za czasów krzyżackich należała do komturstwa radzyńskiego. Nie znana jest dokładna data lokacji. W 1719 r. na skraju wsi Wardęgowo, małemu chłopcowi wypasującemu bydło objawiła się Matka Boska. Najprawdopodobniej jeden z wołów przeraźliwie ryczał, chłopiec podbiegł do niego i zauważył namalowany na blasze obraz Matki Bożej. Ponadto z miejscowych przekazów wynika, że w pobliżu miejscowości stoczono ciężkie walki, w których poległo wiele francuzów. Ponoć pochowano ofiary w jednym grobie nad którym stał krzyż usunięty w okresie międzywojennym. W 1720 r. właścicielką Wardęgowa była Rozalia Sampławska . 1789 r. wieś wraz z folwarkiem liczyła 11 dymów i należała do Czapskich . W XIX w. na terenie miejscowości istniała cegielnia. W XIX w. zajmowano się we wsi hodowlą krów mlecznych rasy wschodnio – fryskiej, owiec do strzyżenia, świń tucznych rasy Yorkshire. Przed II wojną światową Wardęgowo składało się z dwóch miejscowości: Wardęgowa oraz Wardęgówka. Po wojnie obie miejscowości zostały połączone administracyjnie.W 1885 r. było tutaj 5 domów, 13 dymów . We wsi mieszkało 76 osób w tym 54 katolików i 22 ewangelików. Nie zachowały się informacje o kształcie zabudowy wsi.




Zabytki:

Na terenie miejscowości znajdują się następujące zabytki: kaplica pw. Niepokalanego Serca Maryi Panny z II poł XX w. (powstała na miejscu drewnianej kapliczki z XVIII w.), dwór z I poł. XIX w., drewniane chaty z lat 1937 – 38; cmentarz wojskowy z 1812 r.

Kaplica w Wardęgowie, źródło: www.gminabiskupiec.pl, 12.09.2013.


Bibliografia:

http://www.gminabiskupiec.pl/asp/pl_start.asp?typ=14&sub=6&subsub=25&menu=130&strona=1, 12.09.2013.



Kinlis (dyskusja) 12:43, 11 wrz 2013 (CEST)