Rumy

Rumy
Mogiły mieszkańców wsi Rumy poległych w 1914 roku Olsztyńska Strona Rowerowa [27.08.2013]
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Dźwierzuty
Liczba ludności (2010)	375
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-120
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Rumy
Położenie na mapie Polski Rumy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Rumy (niem. Rummy, od 1938 r. Rummau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Dźwierzuty. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 375 mieszkańców. Aktualnie funkcję sołtysa sprawuje Irena Osojca.

Położenie

Wieś położona jest na Pojezierzu Mazurskim, w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego, w północnej części powiatu szczycieńskiego. Rumy leżą w odległości 7 km na północny zachód od Dźwierzut, w pobliżu granicy z powiatem olsztyńskim.

Dzieje miejscowości

Wieś lokowana została w 1566 roku na prawie chełmińskim. Obejmowała obszar 100 łanów. Zasadźcą i pierwszym sołtysem wsi został Paweł Kosak z Mikosz, który otrzymał 10 łanów sołeckich. Rumy powstały jako wieś czynszowa. W XVII wieku były tu dwie karczmy. Wielu mieszkańców zmarło podczas epidemii dżumy w latach 1709–1711 i do połowy stulecia wieś była ponownie zasiedlana. W 1782 roku Rumy składały się z 52 gospodarstw. W 1818 roku wieś zamieszkiwało 556 osób, składała się z 55 gospodarstw. Ze względu na swe wydłużenie od 1840 roku była podzielona na dwie gminy sołeckie: Rumy A i Rumy B. Przed wybuchem II wojny światowej była jedną z największych wsi na terenie powiatu szczycieńskiego. W 1849 roku osiedlili się w Rumach baptyści, zaś w 1861 roku założyli tu pierwszą gminę. W 1858 roku Rumy liczyły 791 mieszkańców i 115 gospodarstw.

Szkoła we wsi powstała w pierwszej połowie XIX wieku; w latach 20. XX wieku otrzymała nowy budynek.W 1937 roku wieś liczyła 1012 osób, co czyniło z niej jedną z największych wsi na Mazurach. W 1939 roku wieś zamieszkiwało 899 osób. Rumy zachowały dawny układ przestrzenny ulicówki. Jest to jedna z najdłuższych mazurskich wsi – ciągnie się na długości około 3 km. Rumy są siedzibą sołectwa, w którego skład wchodzi również wieś Laurentowo.

Ludzie związani z miejscowością

• Bogumił Labusz (1860–1919) – urodzony w Rumach chłopski działacz mazurski, współzałożyciel Mazurskiej Partii Ludowej, pisma „Mazur” i Banku Mazurskiego w Szczytnie.

Szkolnictwo

• szkoła podstawowa.

Bezpieczeństwo

W miejscowości działa jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej.

Zabytki

• budynek szkoły z lat 20. XX wieku, piętrowy, kamienne fundamenty, z częścią przeznaczoną na mieszkanie dla nauczyciela
• dawna kaplica baptystów z lat 1863–1864; obecnie świetlica
• za wsią w szczątkowym stanie zachowały się dawne cmentarze: baptystów i dwa ewangelickie, oba z XIX wieku; na cmentarzu ewangelickim, zlokalizowanym na południe od wsi,znajdują się mogiły 3 mieszkańców poległych pod koniec sierpnia 1914 roku
• trzy stare kuźnie
• stary młyn, częściowo przebudowany

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. 1, Olsztyn 2011.
2. Gąsiorowski Andrzej, Podróże historyczne i krajoznawcze po pograniczu pruskim 1466-1939, Olsztyn 2005.
3. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
4. Mazury. Słownik stronniczy ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
5. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
6. Bank Danych Lokalnych GUS [27.08.2013]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte [27.08.2013]
8. Olsztyńska Strona Rowerowa [27.08.2013]