Dół

Dół
Przedwojenne pocztówki z Dołu
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Iława
Liczba ludności (2010)	79
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Dół
Położenie na mapie Polski Dół
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Dół (niem. Daulen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Iława. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 79 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Ryszard Buczkowski.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Iławskim, na wschodnim brzegu Jeziora Iławskiego, 4 km na wschód od Iławy i od drogi krajowej nr 16.

Dzieje miejscowości

Nazwa miejscowości stanowi nawiązanie do słowa Daulen, jakim określano okoliczne tereny w dokumentach komornictwa iławskiego. Wieś powstała jednak dopiero w 1525 roku. Wówczas graf von Finckenstein po drugiej stronie Jeziora Iławskiego założył wieś chłopską nazwaną Daulen Dorf. Wśród pierwszych osadników przewijały się polskie nazwiska, m.in. Kwiatkowski, Stawitzki, Salewski.

Pierwsza szkoła została założona w roku 1830. Lekcje odbywały się w wiejskiej chacie i początkowo uczęszczała na nie około dwudziestka dzieci. W 1857 roku miejscowym nauczycielem był Karol Grunwald. Rok później do placówki uczęszczało 18 dzieci, które posługiwały się wyłącznie językiem polskim – ku przerażeniu i irytacji władz. W 1874 roku wybudowano murowany budynek szkoły otoczony ogrodem. W tym okresie przeważająca większość mieszkańców wsi należała do parafii luterańskiej z siedzibą w Rudzienicach. W 1864 roku Dół był zamieszkany przez 24 katolików. W XIX w. w miejscowości działała cegielnia należąca do książąt von Reuss-Gera.

W 1933 roku Dół był zamieszkany przez 208 osób. Przed wybuchem II wojny światowej Dół składał się z 18 gospodarstw. 15 mieszkańców wsi pracowało w rzemiośle, pozostali wykonywali zajęcia związane z przemysłem rolnym i leśnym w zakładach w Rudzienicach oraz Iławie.

Zabytki

• cmentarz ewangelicki z drugiej połowy XIX w., położony ok. 200 m na północ od wsi przy polnej drodze w kierunku Kałdun, własność parafii ewangelickiej; obiekt nieczynny, powierzchnia 0,16 ha
• w pobliżu wsi zlokalizowany jest cypel Alderwinkel, na którym istniał prawdopodobnie gród obronny lub strażnica

Bibliografia

Iława. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1972.
Niesiobędzki Wiesław, Powiat iławski. Dzieje, zabytki, pejzaż i kultura. Szkice historyczne, wydanie II, poprawione i poszerzone, Iława 2008.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Westpreussen, Commission bei Leon Saunier, Danzig und Elbing 1858.
Plan zagospodarowania przestrzennego gminy Iława 2003: Uchwała Nr XIII/108/2003 z dnia 3 grudnia 2003 [05.03.2014]
Strategia rozwoju gminy Iława 2000-2015 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]