Znak Rodła

Rodło
symbol Rodła, źródło: wikipedia [20.03.2014]
Data założenia:	1933
Poziom szkoły:	...Wymagane...
Adres:	...Wymagane...
Patron:	...opcjonalny...

Rodło – znak przedstawiający bieg rzeki Wisły wraz z zaznaczonym miastem Krakowem używany przez Związek Polaków w Niemczech od 1993 r..

Historia

Rodło - godło Związku Polaków w Niemczech, wyobrażające stylizowany bieg Wisły z Krakowem jako kolebką kultury i państwowości. Polonia nie mogła używać Białego Orła jako godła, więc na biało-czerwonych sztandarach zastąpiło go Rodło. Znakiem towarzystw śpiewaczych było Rodło z kluczu wiolinowym, ZHP miało Rodło w lilii harcerskiej, a Towarzystwo Młodzieży Polskiej Rodło w lisciu lipowym.

Rodło powstało po przejęciu przez Adolfa Hitlera władzy w Niemczech. Naziści w ramach likwidacji struktury organizacyjnej Republiki Weimarskiej zmieniali także symbolikę wszystkich niemieckich organizacji i instytucji. Godłem państwowym Niemiec stała się swastyka, a pozdrowieniem podniesienie ręki oraz okrzyk "Heil Hitler". Wprowadzenia tej zewnętrznej symboliki naziści wymagali od wszystkich działających w III Rzeszy organizacji politycznych, kulturalnych i społecznych. Naziści zakazali jednocześnie używania innych symboli z wyjątkiem tych, które sami proponowali. Obowiązywał także pruski zakaz używania przez Polaków w Niemczech znaku Orła białego. Związek Polaków w Niemczech stanął więc wobec problemu zaakceptowania nazistowskiej symboliki. W ocenie zarządu organizacji akceptacja ta byłaby zgodą na totalną germanizację związku oraz utratę jej polskiego charakteru[3]. Dlatego też z inspiracji Dr. Jana Kaczmarka działacze organizacji postanowili utworzyć nowy znak, który umożliwi obejście wszystkich zakazów, a jednocześnie będzie podkreślał narodowy charakter organizacji. W ten sposób dzięki współpracy i inwencji wielu członków Związku Polaków w Niemczech powstało Rodło przedstawiające bieg Wisły i zewnętrznie wyglądające jak pół zmodyfikowanej swastyki, a jednocześnie nią nie będące[4]. W ten sprytny sposób Polacy w Niemczech uniknęli przyjęcia symboliki nazistowskiej. W rzeczywistości bowiem pozornie podobny znak oznaczał łączność Polaków z Niemiec z macierzą i był przeciwstawiany swastyce.

Wygląd Rodła

...Narzucanie symboliki nazistowskiej doprowadziło do realizacji w X-lecie ZPwN uchwały Rady Naczelnej z roku 1924 o wprowadzeniu narodowej odznaki dla wszystkich członków ZPwN. W debacie na temat nowego symbolu kilka swoich projektów graficznych zaproponowała Janina Kłopocka. Pierwsze zostały odrzucone, jednak ostatni projekt okazał się strzałem w dziesiątkę. Kłopocka przedstawiła biały znak na czerwonym tle, kojarzący się także ze znakami herbów polskich. Znak ten symbolizował stylizowany bieg Wisły z zaznaczonym stołecznym królewskim miastem Krakowem[5][6][7][8] jako kolebką polskiej kultury[3][9] i symbolem trwania oraz ciągłości Państwa Polskiego. Przedwojenny, pierwszy wzór Rodła stworzony przez Kłopocką miał górne ramię, symbolizujące ujście Wisły, krótsze od ramienia dolnego, które symbolizowało źródło rzeki. Artystka starała się oddać w swoim projekcie rzeczywisty kształt biegu rzeki. Wzór ten jednak w późniejszych projektach graficznych, powstałych podczas i po wojnie, ulegał licznym modyfikacjom. Rodło przedstawiano często z ramionami równej długości oraz pod różnymi kątami nachylenia tak, że czasem znak zatracał podobieństwo do Wisły i wbrew intencjom twórców zaczynał przypominać swastykę.

Nazwa

...Symbol został jednogłośnie przyjęty przez zarząd związku. Pozostała jednak kwestia nazwania nowego znaku. Zadanie to zlecono Edmundowi Osmańczykowi, któremu ideogram stworzony przez Kłopocką skojarzył się z herbem rodowym. W wyniku kolejnej debaty na temat nazwy skrzyżowano nazwę staropolskiego herbu rodowego "Rodnicy" ze słowem "Godło", co w sumie dało neologizm "Rodło"[4]. Ostatecznie na nazwę RODŁO złożyły się więc dwa słowa:ROdzina (Ród) i goDŁO. W sierpniu 1932 roku kierownictwo Związku Polaków w Niemczech przyjęło je za znak wszystkich Polaków ZPwN[10].

Rodło stało się częścią składową znaków kilku organizacji polonijnych w Niemczech i funkcjonowało tam jako znak wyróżniający różne organizacje polonijne.

Rodło zwykłe - obejmujące sam znak Rodła Rodło kreślone linią - wpisane w prostokąt Rodło harcerskie - W 1933 roku hufcowy Berlińskiego Hufca Harcerstwa Polskiego - Edmund Rydziński wkomponował w lilijkę harcerską Rodło. Znak ten stał się nowym godłem harcerstwa polskiego na tych terenach. Początkowo spontanicznie pojawiał się na sztandarach drużyn, zastępów i gromad zuchów. Wkrótce został przyjęty jako oficjalny znak Związku Harcerstwa Polskiego w Niemczech i noszony na tarczach przypiętych do harcerskich bluz oraz widniejący na sztandarze organizacji. Rodło "śpiewacze" - na tle klucza wiolinowego; zdobiące sztandary polskich kół śpiewaczych w Niemczech. Rodło Młodych Polaków - umieszczone obok lipowego liścia i noszone na odznakach młodzieży polskiej w Niemczech Gwiazda rodła - tzw. Rodło Wiary i Wytrwania będące odznaczeniem nadawanym długoletnim i aktywnym członkom ZPwN

Autor

...Janina Kłopocka – polska artystka, działaczka Związku Polaków w Niemczech, była min. autorką Rodła – znaku graficznego tej organizacji

Edmund Jan Osmańczyk (ur. 10 sierpnia 1913 w Deutsch Jägel, zm. 4 października 1989 w Warszawie) – polski publicysta i politolog, poseł na Sejm PRL I, II, V, VI, VII i VIII kadencji, senator I kadencji.

Działacze spod znaku Rodła

...

Ciekawostki

Na II Zjeździe Polaków z Zagranicy w 1934 r. w Warszawie odbyły się symboliczne zaślubiny sztandarów przez zanurzenie ich w nurtach Wisły. Ceremonia ta odbyła się podczas II Zjazdu Polaków z Zagranicy odbywającego się w Warszawie w gmachu sejmu RP, przy ulicy Wiejskiej na sali posiedzeń Sejmu. Dnia 5 sierpnia 1934 roku o godzinie 10 rano 3000 Polaków z zagranicy przeszło ulicami Warszawy za pocztami sztandarowymi na Wybrzeże Kościuszkowskie nad Wisłą gdzie odbyły się zaślubiny biało-czerwonych sztandarów ozdobionych Rodłem z poszczególnych dzielnic Związku Polaków w Niemczech. Wiśle kłaniały się m.in. sztandary ze Olsztyna, Gietrzwałdu, Szczytna.

medal Rodła

Bibliografia

[1] [23.04.2014]