Kirkut żydowski w Morągu
| Wielka architektura sakralna | |
| | |
| typ obiektu: | kościół |
| datacja: | 1763 |
| powiat: | nowo miejski |
| gmina: | Lubawa |
| miejscowość: | Rożental |
| parafia: | rzymsko-katolicka |
Kościół
Spis treści
Położenie
Opis
Ciekawostki
Bibliografia
Kirkut żydowski w Morągu wytyczono na działce położonej na północ od miasta, niedaleko dawnego miejsca straceń, najprawdopodobniej już w latach 20. XIX wieku. Istniał z pewnością w 1835 roku. Kirkut założono na planie prostokątnego trapezu o powierzchni około 0,3 ha i najprawdopodobniej w latach 90. XIX wieku otoczono ceglanym murem z bramą i bramką. W narożniku cmentarza wzniesiono najpewniej niewielki murowany z cegły dom przedpogrzebowy, który bezpośrednio przylegał do ogrodzenia cmenatarza. Ostatni pochówek odbył się pod koniec lat 30. XX wieku. Podczas II wojny światowej kirkut został zdewastowany przez Niemców. Dalszych zniszczeń dokonano po wojnie, jeszcze w połowie lat 50. XX wieku znajdowało się tutaj wiele nagrobków. Pod koniec lat 90. XX wieku morąski nauczyciel Krzysztof Piotrowski wraz z grupą uczniów objął nieformalną opiekę nad kirkutem, co doprowadziło do zatrzymania dewastacji. Teren uporządkowano, a w 2002 roku na reliktach cmentarnej bramy umieszczono kamienną tablicę z napisem pod Gwiazdą Dawida: „Trzykrotni umarli kirkutu: śmiercią, rozbitym nagrobkiem, zapomnieniem”. Cmentarz gminy żydowskiej w Morągu z lat 1835–1933”. Do dzisiaj, w obrębie trójstronnego, cmentarnego muru, zachowały się relikty około 20 grobów, przede wszystkim tumby i podstawy pod macewy. W stanie zadowalającym ocalało 7 macew wykonanych z piaskowca, na których znajdują się inskrypcje w językach hebrajskim i niemieckim (najstarsza z 1850 roku). Pewną wytworzoną pustkę wypełnia charakterystyczny dla tego miejsca starodrzew.
A. Mrozek, Zabytkowe obiekty kształtowanej zieleni, [w:] Dziedzictwo kulturowe Warmii – Mazur – Powiśla. Stan zachowania, potencjały i problemy, red. J. Wysocki, Olsztyn 2006.
