Grunty rolne

Grunty rolne – grunty preznaczone do użytkowania rolniczego lub leśnego. Są to grunty wykorzystywane do prowadzenia działalności wytwórczej w zakresie produkcji roślinnej (w tym sadowniczej i ogrodniczej) oraz zwierzęcej (w tym rybnej). Ich jakość określana jest na podstawie przydatności rolniczej gleb.

Ogólna charakterystyka

Pojęcie gruntów rolnych występuje w ustawie o ochronie gruntów rolnych i leśnych z 3 lutego 1995 r. Obejmuje oprócz użytków rolnych także grunty:

• pod stawami rybnymi i innymi zbiornikami wodnymi służącymi wyłącznie dla potrzeb rolnictwa
• pod wchodzącymi w skład gospodarstw rolnych budynkami mieszkalnymi oraz innymi budynkami i urządzeniami służącymi wyłącznie produkcji rolniczej oraz przetwórstwu rolno-spożywczemu
• pod budynkami i urządzeniami służącymi bezpośrednio do produkcji rolniczej uznanej za dział specjalny, stosownie do przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych i podatku dochodowym od osób prawnych
• parków wiejskich oraz pod zadrzewieniami i zakrzewieniami śródpolnymi, w tym również pod pasami przeciwwietrznymi i urządzeniami przeciwerozyjnymi
• tymczasowe magazynowanie odpadów przez prowadzącego zbieranie odpadów
• pracowniczych ogrodów działkowych i ogrodów botanicznych
• pod urządzeniami: melioracji wodnych, przeciwpowodziowych i przeciwpożarowych, zaopatrzenia rolnictwa w wodę, kanalizacji oraz utylizacji ścieków i odpadów dla potrzeb rolnictwa
• zrekultywowane dla potrzeb rolnictwa
• torfowisk i oczek wodnych
• pod drogami dojazdowymi do gruntów rolnych

Ochrona gruntów rolnych polega na:

• ograniczaniu przeznaczenia ich na cele nierolnicze lub nieleśne
• zapobieganiu procesom degradacji i dewastacji gruntów rolnych oraz szkodom w produkcji rolniczej powstającym wskutek działalności nierolniczej
• rekultywacji i zagospodarowaniu gruntów na cele rolnicze
• zachowaniu torfowisk i oczek wodnych jako naturalnych zbiorników wodnych

Występowanie w regionie

Województwo warmińsko-mazurskie należy do najzimniejszych regionów Polski, z krótkim okresem wegetacji i stosunkowo dużą sumą opadów rocznych.

Gleby są mocno zróżnicowane – od zwięzłych i zlewnych czarnych ziem w rejonie Kętrzyna oraz gleb brunatnych na Nizinie Sępopolskiej i mad w okolicach Elbląga do lekkich piaszczystych na południu województwa. Wskaźnik rolniczej przestrzeni produkcyjnej zbliżony jest do przeciętnego w kraju.

Warunki przyrodnicze stawiają wymóg wysokiego poziomu technicznego rolnictwa i powodują, że jednostkowe koszty produkcji są wyższe a dochodowość mniejsza, niż w innych regionach kraju. Rolnictwo jest jednym z głównych działów gospodarki województwa, czemu sprzyja znaczny areał użytków rolnych oraz korzystna struktura wielkościowa gospodarstw.

Struktura użytków rolnych

Podobnie jak w skali kraju – nastąpił spadek powierzchni użytków rolnych w województwie.
Tabela. Struktura gruntów w Polsce i w województwie warmińsko-mazurskim w latach 2000–2003 (wg granic administracyjnych).

W województwie warmińsko-mazurskim w 2002 r. użytkowano rolniczo 1211,2 tys. ha, co stanowi 50,0% jego obszaru. Grunty leśne obejmują powierzchnię 738,5 tys. ha, co stanowi 30,5% powierzchni województwa. Pod względem powierzchni gruntów leśnych województwo plasuje się na 4 miejscu w kraju po zachodniopomorskim, mazowieckim i wielkopolskim. Na przestrzeni ostatnich lat daje się zauważyć prawie identyczny spadek powierzchni użytków rolnych w kraju jak i w województwie: w latach 2000–2002 o 8% w Polsce i o 7% w województwie. Zmniejszenie powierzchni użytków rolnych województwa na przełomie 2000/2002 wynikało ze spadku o 7% powierzchni gruntów ornych (w 2002 r. stanowiły one 69,6% powierzchni użytków rolnych województwa), spadku o 29% powierzchni sadów (w 2002 r. stanowiły 0,2% powierzchni użytków rolnych województwa), spadku o 7% powierzchni łąk i pastwisk (w 2002r. stanowiły one 30,1% powierzchni użytków rolnych województwa). Struktura użytków rolnych odbiega od średnich krajowych. Rolnicy województwa dysponowali w 2002 r. mniejszym areałem gruntów ornych i sadów, natomiast wyższym średnio o 9% niż w kraju udziałem areału łąk i pastwisk.
Wykres. Struktura użytków w Polsce i w województwie warmińsko-mazurskim w 2002 r.

Bibliografia

Ustawa o odpadach z 27 czerwca 1997 r. (Dz.U. z 1997 r., nr 96, poz. 592, art. 3.1 po zmianie).
Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów.
Plan gospodarki odpadami dla województwa warmińsko-mazurskiego na lata 2011–2016, Olsztyn 2012.