Kropiatka

Kropiatka
Porzana porzana`
Linnaeus, 1766
Porzana porzana Linnaeus, 1766
Źródło: [2]
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Rząd	żurawiowe
Rodzina	chruściele
Rodzaj	Porzana
Gatunek	kropiatka
Synonimy
kureczka nakrapiana

Kropiatka (Porzana porzana) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny chruścieli (Rallidae). Długość ciała – 21-25 cm.

Charakterystyka

Ptak prawie wielkości krzyżówki, ale znacznie smuklejszy z charakterystycznym, długim zaostrzonym ogonem u samca (wyciągniętym w locie).

Gatunek występuje na płytkich, stojących zbiornikach wodnych i otwartych terenach zalewowych w rozległych dolinach rzecznych.
Żywi się głównie roślinami wodnymi, na wiosnę z domieszką drobnych, wodnych bezkręgowców (np. owady, robaki), kijanek czy drobnych ryb. Pokarm zdobywa gruntując. Żeruje głównie nocą, nurkując na głębokość nawet do 50 metrów.

Na terenach lęgowych pojawia się w marcu lub kwietniu. Gniazdo buduje na lądzie, ukryte pod osłoną traw lub turzyc, zwykle w pewnej odległości od wody. Jest to płytkie zagłębienie w ziemi wyścielone suchymi trawami, liśćmi i puchem.

Samiec i samica. Źródło: [3]

Występowanie

Zamieszkuje północne tereny Eurazji i Ameryki Północnej. Przyloty w marcu, kwietniu, odloty - od września do listopada. Zimuje w południowo-zachodniej Europie, północnej Afryce (w dolinie Nilu najliczniejszy gatunek ptaków zimujących), południowej Azji oraz Ameryce Środkowej i Południowej.

W Polsce skrajnie nieliczny ptak lęgowy (lęgi głównie na północy kraju), równie rzadko zimujący u nas. Lokalnie występuje w zabagnionych dolinach rzecznych, np. Biebrzy, Narwi czy Warty.

Na Warmii i Mazurach rożeńca odnotowano w Rezerwacie Jezioro Łuknajno.

W Polsce jako ptak zasiedlający podmokłe łąki i tereny zalewowe jest coraz rzadszy. Objęty ścisłą ochroną gatunkową, wymieniony w Polskiej Czerwonej Księdze Zwierząt jako gatunek silnie zagrożony wymarciem, oraz w Dyrektywie Ptasiej - zagrożony utratą siedlisk lęgowych spowodowaną melioracjami prowadzonymi w dolinach rzecznych oraz zarastaniem łąk po zaprzestaniu wypasu.

Bibliografia

Radziszewski Michał, Ptaki Polski, Warszawa, Carta Blanca, 2011.
Richarz Klaus, Ptaki - przewodnik, Warszawa, Wydawnictwo Muza, 2009.
Stastny Karel, Ptaki wodne, Warszawa, Delta, 1993.

Zobacz też

Dziennik Ustaw 2004, nr 220, poz. 2237 [4]
[5]
[6]
[7]

Kropiatka, kureczka nakrapiana (Porzana porzana) – gatunek średniej wielkości ptaka wodnego z rodziny chruścieli (Rallidae). Zamieszkuje Europę poza północną Skandynawią, zachodnią Syberię oraz Azję Środkową po Iran, Kazachstan i zachodnie Chiny. Wędrowny, przeloty w marcu–kwietniu i sierpniu–październiku, odbywają się nocą. Zimuje w basenie Morza Śródziemnego, północnej Afryce (gdzie przelatuje szlakiem zachodnim lub południowo-wschodnim), na Bliskim Wschodzie oraz w Indiach i Pakistanie, tylko wyjątkowo w Europie Zachodniej.

W Polsce ptak lęgowy niżu, na wschodzie nieliczny lub średnio liczny, a na zachodzie bardzo nieliczny lub nieliczny[3].

Spis treści

   1 Charakterystyka
   2 Środowisko
   3 Pożywienie
   4 Rozród
   5 Ochrona
   6 Zobacz też
   7 Przypisy
   8 Bibliografia

Charakterystyka

Wygląd zewnętrzny

   Ptak wielkości szpaka. Brak wyraźnego dymorfizmu płciowego, choć samica ma jaśniejszą głowę i podgardle w jasne kropki. Wierzch ciała oliwkowobrązowy z małymi czarnymi i białymi plamkami. Boki głowy i szyi oraz pierś szaroniebieskobrązowe. Boki w brązowo-białe pionowe pręgi. Nogi żółtozielonkawe. Dziób pomarańczowy u nasady, zielony w środku, zakończony brunatno. Jest on krótki jak u innych gatunków Porzana. Skrzydła ciemnobrązowe w czarne kropki. Charakterystyczną cechą jest brązowożołte zabarwienie piór podogonowych bez białych poprzecznych pręg. Młode niemal identyczne, lecz o znacznie jaśniejszym, kremowobiaławym, spodzie.
   W odróżnieniu od wodnika ma krótki, prosty dziób i beżowe pokrywy podogonowe.

Rozmiary

   dł. ciała ok. 22–24 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 37–42 cm

Masa

   ok. 55–145 g

Głos i zachowanie

   Trudna do obserwacji – prowadzi bardzo skryty tryb życia pod osłoną gęstej roślinności na brzegach stawów, leniwie płynących rzek i na bagnach (podobnie jak wodnik). Widywana jest najczęściej o zmroku, gdy poszukuje pożywienia w mule. Łatwiej ją jednak usłyszeć niż zobaczyć. Pogwizdywania kropiatki słychać najczęściej wiosną lub latem o zmroku i w nocy. Odgłos ten przypomina uderzenie batem: "huit huit". W czasie toków odzywa się ciągle powtarzanym "tryk trek tryk trek", co wskazuje zarazem miejsca lęgowe. Poza tym okresem jest raczej milcząca. Utrudnia to oszacowanie liczebności tego ptaka w danym miejscu, zwłaszcza że kropiatka szybko reaguje na zmiany poziomu wód i opuszcza od razu wyschnięte obszary, zasiedlając nowo powstające zalewiska.

Środowisko

Płytkie, gęsto zarośnięte zbiorniki wodne otoczone podmokłymi łąkami, choć jest luźniej związana z wodą od innych gatunków Porzana. Pożywienie

Owady i inne małe zwierzęta uzupełnione nasionami i częściami zielonymi roślin. Rozród Osobnik niedojrzały

Gniazdo

   Wiosną zajmuje niewielki, ale gwałtownie broniony rewir. Gnieździ się na brzegu lub kępie, na wysychających bagnach, w pobliżu wody, ale również na dość suchych terenach blisko pól uprawnych. Gniazdo ukryte w roślinności, głównie wśród suchych liści turzyc i traw. Wyściółkę stanowią jednak delikatniejsze materiały.

Jaja

   W ciągu roku wyprowadza jeden lub dwa lęgi, składając w kwietniu i czerwcu 8 do 14 żółtawych lub brunatnawych ciemno nakrapianych jaj.

Wysiadywanie

   Jaja wysiadywane są przez okres 18–21 dni przez obydwoje rodziców.

Pisklęta

   Często zdarza się, że wylęg nie następuje jednocześnie (opóźnienie może nawet wynieść 4 doby). Wtedy samica wysiaduje pozostałe jaja, a samiec karmi już wyklute młode. Pisklęta opuszczają gniazdo po ok. 72 godzinach, jednak jeszcze w nim nocują. Mają już wielobarwne dzioby. Rodzice karmią młode do 3. tygodnia życia, jednak zdolność do lotu pisklęta uzyskują dopiero w 6. lub 7. tygodniu życia. Pokarm dorosła para przynosi młodym w dziobach. To głównie mięczaki, owady i ich larwy, skorupiaki i robaki. Z końcem lata kropiatka wyprowadza drugi lęg.

Ochrona

Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[4]. Zobacz też

   fauna Polski
   ptaki Polski

Przypisy

   Porzana porzana w: Integrated Taxonomic Information System (ang.)
   Porzana porzana. Czerwona Księga Gatunków Zagrożonych (IUCN Red List of Threatened Species) (ang.)
   Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk: Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany. Wrocław: PTPP "pro Natura", 2003, s. 285. ISBN 83-919626-1-X. Wg skali przyjętej przez autorów, dla okresu lęgowego bardzo nieliczny oznacza zagęszczenie 0,1–1 par na 100 km2, nieliczny – 1–10 par na 100 km2, a średnio liczny – 10–100 par na 100 km2.
   Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną Dz. U. z 2004 r. Nr 220, poz. 2237

Bibliografia

   Karel Stastny: Ptaki wodne. Warszawa: Delta, 1993. ISBN 83-85817-10-7.
   Klaus Richarz: Ptaki - Przewodnik. Warszawa: MUZA, 2009. ISBN 978-83-7495-018-3.