Rzeźnia w Olsztynie
Rzeźnia w Olsztynie jest najstarszym, istniejącym do dziś budynkiem związanym z dawnym przemysłem komunalnym Olsztyna. Była to pierwsza z inwestycji w nowoczesny przemysł miejski, który usprawnił funkcjonowanie miasta i podniósł komfort życia jego mieszkańców.
| Olsztyn | |
| | |
 Dawna rzeźnia w Olsztynie przy al. Wojska Polskiego
| |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | Olsztyn |
| Gmina | Olsztyn |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Olsztyn | |
| Położenie na mapie Polski  Olsztyn | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Historia
Rzeźnia została wzniesiona na przełomie 1880/1881 r. Wchodziła w skład rozbudowywanych w kolejnych latach i funkcjonujących na potrzeby miasta zakładów przemysłowych (gazownia, wodociągi i kanalizacja, zakład energetyczny z hydroelektrownią na Łynie). Budowa rzeźni miejskich wiązała się z nałożonym na samorządy ustawowym obowiązkiem budowy zakładu, gdzie ubój będzie odbywał się pod kontrolą. Zachowane do dziś budynki dawnej rzeźni w Olsztynie, zlokalizowane przy al. Wojska Polskiego 5, zostały wzniesione wg projektu urzędnika budowlanego Geelhaara przez lokalne, olsztyńskie firmy m.in.: Matthiasa Toffla (prace murarskie), Floriana Materna (dostarczył cegłę) oraz M. Wronki (prace ciesielskie). Przez kolejne lata rzeźnia była rozbudowywana. W 1903 r. wzniesiono budynek administracyjny (obecnie nie istnieje). Zakład funkcjonował początkowo z wykorzystaniem maszyny parowej. W rzeźni działało laboratorium badające mięso. W latach 20-tych XX w. projektowano nową rzeźnię, ponieważ dotychczasowa stała się za mała, a dalszą rozbudowę wykluczała lokalizacja. Ostatecznie nową rzeźnię miejską wzniesiono przy ul. Lubelskiej w 1941 r. Na jej miejscu stoi dziś supermarket „Makro”. Po drugiej wojnie światowej stara rzeźnia nie pełniła pierwotnych funkcji, budynki wykorzystywano na różne potrzeby, np. w ostatnich latach mieściła się w nich fabryka mebli oraz warsztat.
Zachowane budynki
Z zespołu zabudowy rzeźni miejskiej przy al. Wojska Polskiego 5 i 5c zachowały się do dziś dwa historyczne budynki: dawna hala uboju z historycznymi dobudówkami oraz budynek dla zwierząt rzeźnych ze stajnią. We wnętrzach obiektów zachowane fragmentarycznie historyczne wyposażenie, tj.: żeliwne słupy konstrukcyjne i stalowe szyny z rolkami. Ceglane elewacje budynków o skromnym wystroju zdobią gzymsy oraz zamknięcia łukowe otworów okiennych, zachowane są także koniowiązy. Na dojeździe do rzeźni oraz wokół budynków istnieje nadal brukowana nawierzchnia oraz pozostałości ceglanych słupów bramnych. W sąsiedztwie rzeźni istnieje także budynek mieszkalny oraz dawna maszynownia i transformatorownia miejskich zakładów energetycznych (zajezdnia tramwajowa została rozebrana) oraz związana z zakładem kanalizacyjnym komora stacji ejektorowej patentu Schone’a (przepompownia pneumatyczna).
Zobacz także
A. Płoski, Spacerownik po Olsztynie. Olsztyn przemysłowy i wojskowy, 10 września 2009 (dodatek do lokalnego wydania Gazety Wyborczej)
