Wiatrowiec

Wiatrowiec
Dwór w Wiatrowcu. Źródło: www.gci.bartoszyce.pl
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Sępopol
Liczba ludności (2010)	336
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wiatrowiec
Położenie na mapie Polski Wiatrowiec
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wiatrowiec (niem. Wöterkeim) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Sępopol. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 336 mieszkańców (łącznie z Łobzowem i Tałowem). W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiatrowiec, Łobzowo i Pieny. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Teresa Podrez.

Willa w Wiatrowcu.
Fot. Fam. Statnik. Źródło: www.ostpreussen.net

Szkoła w Wiatrowcu.
Źródło: www.spwiatrowiec.com

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Równinie Sępopolskiej, 11 km na wschód od Bartoszyc i 6 km na południowy zachód od Sępopola, przebiega przez nią linia kolejowa na odcinku Bartoszyce – Kętrzyn. Las rozciągający się na zachód od wsi, na lewym brzegu Pisy, nazywany jest Tałowem.

Dzieje miejscowości

Brak jest informacji na temat okoliczności i daty powstania wsi. Jej nazwa wskazuje na odległy rodowód, bowiem pochodzi z języka pruskiego, w którym wutris znaczyło kowal. Prawdopodobnie od początku istnienia wsi był to majątek ziemski. W 1820 roku zakupili go Kobylińscy, polska rodzina szlachecka. Trzy lata później dokupili również jego folwarki – Pieny i Tałowo. W 1889 roku cały klucz obejmował 757 ha. Poprzez małżeństwo Kobylińscy szybko związali się z potężnym rodem von Tettau.

Dwór w Wiatrowcu wzniesiono jeszcze przed pojawieniem się Kobylińskich, w drugiej połowie XVIII wieku. Otoczony rozległym parkiem, należał do piękniejszych założeń tego typu. Szczególną uwagę zwracały płaskorzeźby zdobiące front i wnętrza pochodzące z XVIII i XIX wieku. Zarówno płaskorzeźby, jak i płyty nagrobne Piotra Kobylińskiego (zm. 1834) i jego żony Emilii von Tettau Kobylińskiej (zm. 1864) jeszcze w latach 80. XX wieku były zachowane, jednak w większości zostały porozbijane. Obecnie dwór jest przekształcony do tego stopnia, że trudno rozpoznać w nim pierwotną bryłę. Park został wycięty.

W 1869 roku w Wiatrowcu wybudowano stację kolejową na linii Bartoszyce – Kętrzyn, zaś w 1907 roku przeprowadzono stąd linię do Sępopola. Połączenie do Bartoszyc i Kętrzyna uruchomiono ponownie już w 1945 roku, a do Sępopola – cztery lata później.

Tutejsza szkoła istniała przed II wojną światową. W 1935 roku uczęszczało do niej 70 uczniów, a zatrudnionych było dwóch nauczycieli. Po wojnie uruchomiono ją ponownie, a w latach 60. wybudowano dla niej nową siedzibę, m.in. dzięki staraniom kierownika placówki Wiktora Nowickiego.

W 1945 roku Wiatrowiec stał się siedzibą sołectwa, zaś w latach 1954–1961 znajdowała się tu siedziba gromady. Przy wsi funkcjonowało Państwowe Gospodarstwo Rolne Pieny utworzone na bazie dawnego majątku. Według spisu powszechnego z 1978 roku Wiatrowiec posiadał 48 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 117 ha. Następny spis, z 1983 roku, wykazał, że we wsi są 33 budynki mieszkalne, a ponadto: urząd pocztowy, przedszkole, żłobek, klub, biblioteka, filia biblioteczna i punkt biblioteczny oraz sklep wielobranżowy.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 119 osób
• 1933 – 412 osób
• 1939 – 543 osoby
• 1983 – 213 osób

Edukacja

• Szkoła Podstawowa w Wiatrowcu
• Zespół Wychowania Przedszkolnego w Wiatrowcu

Kultura

• filia Miejsko-Gminnej Biblioteki Publicznej w Sępopolu

Turystyka

• Przez wieś przebiega szlak rowerowy "Doliną rzeki Łyny": Sępopol – Smolanka – Liski – Bartoszyce – Wiatrowiec – Sępopol.

Ludzie związani z miejscowością

• Jan Kantowicz – weteran hiszpańskiej wojny domowej, osiedlił się w Wiatrowcu po 1945 roku i był pracownikiem tutejszego pegeeru
• Paweł Ulaniuk (ur. 1971) – fotografik amator; mieszka i pracuje w Wiatrowcu

Zabytki

• dwór w Wiatrowcu z XVIII wieku, z płaskorzeźbami tworzącymi balustradę, obecnie w dużym stopniu zniszczonymi; dwór uległ przekształceniom
• park dworski z XVIII wieku (1,6 ha), zaniedbany, układ kompozycji słabo czytelny
• zabudowania folwarczne: oficyna, stajnia koni wyjazdowych, dwie obory, owczarnia, kolonia domów robotników folwarcznych
• cmentarz ewangelicki w parku dworskim z XIX wieku, będący cmentarzem rodzinnym właścicieli, zachowały się fragmenty nagrobków; zdewastowany
• willa (nr 20) z drugiej połowy XIX wieku, jednokondygnacyjna, murowana, podpiwniczona

Zobacz też

wiatrowiec.bartoszyce.info

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1999.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Sępopol, Sępopol 2005 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [05.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]