Góra

Góra
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	80
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Góra
Położenie na mapie Polski Góra
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Góra (niem. Gurra,od 1938 r. Gebürge) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 80 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Kazimiera Borchet.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego. Miejscowość leży na wschodnim brzegu jeziora Tyrkło, 6 km na północny zachód od Orzysza.

Dzieje miejscowości

Odnaleziono tu ślady po dawnej osadzie pruskiej, jednak trudne do dokładniejszego datowania. Osada istniała już przed 1539 rokiem – wykaz pochodzący z tego roku mówi, że obejmowała ona 44 łany, z czego cztery sołeckie. Rok później Góra, zwana wówczas Geburge, otrzymała przywilej na prawie chełmińskim z rąk księcia Albrechta. Sołtys Paweł Kunat (pochodzący najprawdopodobniej z Okartowa) miał obsadzić wieś w poprzednich granicach, czyli na 44 łanach. Już wtedy działały tu dwie karczmy. Warto dodać, że granice Góry oznaczono specjalnymi nasypami i słupami granicznymi oraz znakami na drzewach. W XVII wieku osiedlili się tu arianie (bracia polscy) – rodzina Zaborowskich. Obowiązującą początkowo nazwę Geburge z czasem wyparła forma Gurra. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. W pierwszej połowie XX wieku działała we wsi gospoda Johanna Urbana.

Szkołę we wsi założono w roku 1767. W 1935 roku zatrudniony był w niej jeden nauczyciel, zaś uczyło się 55 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 204 osoby

• 1864 r. – 253 osoby

• 1867 r. – 278 osób

• 1933 r. – 302 osoby

• 1939 r. – 300 osób

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na północny wschód od wsi; na skraju cmentarza znajduje się kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest kilkunastu żołnierzy armii rosyjskiej
• cmentarz wojenny z okresu I wojny światowej, nad północną zatoką jeziora Tyrkło; spoczywa tu 3 żołnierzy armii niemieckiej i 29 żołnierzy armii niemieckiej

Bibliografia

Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
von Hippel Rudolf, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19-20, 2010-2011, ss. 83-157.
Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
Pawlicki Ryszard Wojciech, Cmentarze i mogiły wojenne z okresu pierwszej wojny światowej na obszarze byłego powiatu piskiego, Znad Pisy, nr 4, 1996, ss. 49-69.
Pawlicki Ryszard W., Ziemia piska jako region turystyczny do 1945, Znad Pisy, nr 1, 1995, ss. 9-25.
Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Bank Danych Lokalnych GUS [10.09.2013]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [10.09.2013]
Strona Gminy Orzysz [10.09.2013]
Strona Urzędu Miasta Orzysz [30.08.2013]