Wiewiórki

Wiewiórki
Wnętrze kościoła w Wiewiórkach (stan sprzed 1945 roku). Fot. Anton Ulbrich. Źródło: Ze zbiorów dawnego Urzędu Prowincjonalnego Konserwatora Zabytków Prus Wschodnich w Królewcu. Kolekcja IS PAN
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	bartoszycki
Gmina	Górowo Iławeckie
Liczba ludności (2010)	150
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Wiewiórki
Położenie na mapie Polski Wiewiórki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Wiewiórki (niem. Eichhorn) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie bartoszyckim, w gminie Górowo Iławeckie. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego. W latach 1946–1961 wieś wchodziła w skład powiatu górowskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 150 mieszkańców. W skład sołectwa wchodzą wsie: Wiewiórki, Deksyty i Weskajmy. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mariusz Flis.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Wzniesień Górowskich, 17 km na zachód od Bartoszyc i 5 km na wschód od Górowa Iławeckiego; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 512. Na wschód od wsi, w rozwidleniu strumieni Elma i Goska (Gąska), znajduje się góra Ilina (staropruskie grodzisko). Wieś zachowała dawny układ owalnicy.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północnych obszarów państwa zakonu krzyżackiego. Po raz pierwszy wzmiankowana jest w źródłach z 1414 roku jako wieś czynszowa. Podczas wojen polsko-krzyżackich w XV wieku wyludniła się, ale w następnym stuleciu była ponownie zagospodarowywana.

Kościół wybudowano tu prawdopodobnie w XVI wieku. Do 1945 roku był on siedzibą parafii ewangelickiej. W XIX wieku został gruntownie przebudowany, w związku z czym utracił większość dawnych cech, zaś pod koniec II wojny światowej spłonął.

Szkołę we wsi założono wraz z kościołem, a od 1737 roku po reorganizacji oddano ją pod nadzór państwowy. W 1935 roku uczęszczało do niej 59 uczniów, a zatrudniony był jeden nauczyciel. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w 1946 roku; jej organizatorem i pierwszym kierownikiem był Antoni Krakowiak, a w późniejszym czasie do rozwoju placówki znacznie przyczynił się nauczyciel Stanisław Ołdziej.

Po 1945 roku Wiewiórki stały się siedzibą sołectwa. Przy wsi działały trzy państwowe gospodarstwa rolne: PGR Bądle, PGR Nowa Karczma i PGR Weskajmy. W 1978 roku wieś miała 40 indywidualnych gospodarstw rolnych o łącznej powierzchni 417 ha. Pięć lat później spis powszechny wykazał tu 36 budynków mieszkalnych, a ponadto: punkt biblioteczny, boisko sportowe, salę kinową na 50 miejsc; działały też dwa prywatne zakłady: stolarski i kowalski.

Liczba mieszkańców na przestrzeni lat:

• 1857 – 465 osób
• 1933 – 389 osób
• 1939 – 337 osób
• 1983 – 213 osób

Zabytki

• kościół wraz z cmentarzem przykościelnym (kościół wpisany do wojewódzkiej ewidencji zabytków, lecz obecnie nie istnieje)
• budynek dawnej szkoły z końca XIX wieku (nr 32)
• liczne przykłady budownictwa wiejskiego z drugiej połowy XIX i pierwszej połowy XX wieku (domy i budynki gospodarcze)
• budynek dawnej remizy z lat 20. XX wieku, obecnie budynek gospodarczy
• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, około 300 m od wsi, na wzgórzu; zaniedbany
• dawny cmentarz ewangelicki z początku XX wieku, w centrum wsi, na wzgórzu

Bibliografia

Bartoszyce. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1987.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [05.03.2014]
Zmiana studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Górowo Iławeckie, Górowo Iławeckie 2008 [05.03.2014]
Bank Danych Lokalnych GUS [5.03.2014]
Deutsche Verwaltungsgeschichte [05.03.2014]