Jan Karol von Hohenzollern

Jan Karol von Hohenzollern
Jan Karol von Hohenzollern, źródło: Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.
Data i miejsce urodzenia	25 lipca 1732 r. Fryburg Bryzgowijski
Data i miejsce śmierci	11 sierpnia 1803 r. Oliwa
Zawód	biskup warmiński
Odznaczenia
Odznaczenie Czerwonego Orła

Jan Karol von Hohenzollern (ur. 25 lipca 1732 r. we Fryburgu Bryzgowijskim, zm. 11 sierpnia 1803 r. w Oliwie) – biskup warmiński w latach 1795-1803, biskup chełmiński w latach 1785-1795, opat komendatoryjny opactwa cystersów w Oliwie od 1778 r.

Życiorys

Szkoła i wykształcenie

Początkowo biskup Jan był kapitanem dragonów w armii francuskiej. Zafascynowany był jednak królem pruskim Fryderykiem II. Po zwycięstwie Fryderyka II w 1757 r. pod Rossbach, opuścił armię francuską i wyruszył do Prus. Król poradził mu stan duchowny. Jan niższe święcenia otrzymał w 1763 r., a pełne święcenia w 1776 r.

Praca

W 1771 r. dzięki poparciu króla wybrano go do kapituły wrocławskiej. Ponieważ Fryderyk II chciał podporządkować kościół władzy protestanckiej, Jan dołączył do kapituły chełmińskiej. Stał się nawet koadiutorem z prawem następstwa. W 1779 r. Jan został opatem cysterskim w Pelplinie, a w 1782 r. w Oliwie. W 1781 r. został mianowany przez króla Fryderyka II na protektora szkolnictwa w Prusach Zachodnich. W 1785 r. Hohenzollern objął władzę w biskupstwie chełmińskim. W 1795 r. po rezygnacji biskupa Ignacego Krasickiego na rzecz biskupstwa krakowskiego, Jan został wybrany biskupem warmińskim. Wybór odbył się w pośpiechu i bez zgody Stolicy Apostolskiej. Kapituła otrzymała polecenie wyboru nowego biskupa już w maju 1795 r. Było to sprzeczne z przyjętym prawem piotrkowskim: król powinien wybrać czterech kandydatów spośród mu przedstawionych. Ponadto nie przyszła informacja ze Stolic Apostolskiej o odwołaniu biskupa Ignacego Krasickiego. Z przedstawicielem króla negocjowali w tej sprawie: Ignacy Mathy oraz Jan Nepomucen Cichowski. Ostatecznie król Fryderyk Wilhelm w lipcu 1795 r. nakazał wybór Jana. Kanonicy bali się utracić łaskę króla, więc dokonali wskazanego wyboru. Stolica Apostolska nie uznała Jana biskupem warmińskim. Stolica Apostolska mianując nowego biskupa warmińskiego również wybrała Jana.

Działalność społeczna, kulturalna, naukowa, polityczna

W 1782 r. Jan został protektorem szkolnictwa w Prusach Zachodnich. Do jego zadań należało powołanie Instytut Szkolnego. Jednak wobec sprzeciwu eksjezuitów reforma szkolnictwa nie powiodła się.

Biskup prowadził życie wystawne. Dbał jednak o kulturę i tradycje polskie. Sam nie znał dobrze języka polskiego. Zawarł porozumienie z biskupem chełmińskim Franciszkiem Ksawerym Rydzyńskim w sprawie nauki alumnów z biskupstwa warmińskiego. Otóż, dwóch alumnów z biskupstwa warmińskiego uczyło się w biskupstwie chełmińskim w języku polskim, a dwóch z biskupstwa chełmińskiego w biskupstwie warmińskim w języku niemieckim. W zarządzie diecezją pomagali mu przede wszystkim: Andrzej Stanisław von Hatten, Ignacy Mathy, Jan Cichowski. Za sprawą Hohenzollerna opublikowano: modlitewnik w języku polskim dla biskupstwa warmińskiego - ks. Joachima Lenarta; "Przygotowanie pożyteczne dla pobożnego życia i szczęśliwej śmierci" - ks. Franciszka Ksawerego Salezy.

Ciekawostki

Biskup był spokrewniony z domem królewskim w Prusach. Pochodził z katolickiej gałęzi Hohenzollernów. Jego ojciec Herman Fryderyk był marszałkiem austriackim i hrabią Rzeszy Niemieckiej.

Hohenzollern miał upodobania raczej wojskowe niż kościelne. Obracał się, zatem w gronie wojskowych i magnatów. Stale przebywał w Oliwie. Niewiele zajmowała się sprawami diecezji. Jego cechy charakteru przypadły do gustu biskupowi Ignacemu Krasickiemu. Jan tak jak Ignacy Krasicki lubił polowania, biesiady oraz skłaniał się ku większej dbałości o przyrodę - poprzez parki i ogrody. Ignacy Krasicki z Janem często się odwiedzali i ucztowali. Ignacy Krasicki zawarł nawet z Hohenzollernem układ, kiedy ten był jeszcze biskupem chełmińskim. Hohenzollern miał spłacać przez 15 lat długi Krasickiego, w zamian za prawo następstwa na biskupstwie warmińskim. Ten układ zawetował król pruski, który widział Hohenzollerna, jako następcę Krasickiego. Po śmierci Fryderyka II, Jan otrzymał od Fryderyka Wilhelma II Order Czerwonego Orła. Hohenzollern pozostawił po sobie dług, który kapituła spłacała 5 lat.

Bibliografia

Obłąk Jan, Kopiczko Andrzej,Historia Diecezji i Archidiecezji Warmińskiej, Olsztyn 2010, 261 ss.

Poczet biskupów warmińskich, pod red. Stanisława Achremczyka, Olsztyn 2008, 510 ss.

<br./>

Kinlis (dyskusja) 20:37, 26 wrz 2013 (CEST)