Gryzy

Gryzy
Gryzy Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	86
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gryzy
Położenie na mapie Polski Gryzy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gryzy (niem. Griesen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999-2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko-gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 86. mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Stanisław Fejfer.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Ełckim, na zachód od Jeziora Długiego, 14 km na północny zachód od Olecka i 7,5 km na północ od Świętajna. Na wschód od wsi wznosi się góra Grodzisko (167 m. n.p.m.), niegdyś jaćwieskie miejsce obronne.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. W 1563 roku starosta Wawrzyniec von Halle sprzedał tutaj trzy łany sołeckie Janowi i Stańkowi Gryzom z Szof (Krokocie) po 60 grzywien za każdy łan. Ze swej strony zobowiązali się oni do założenia wsi czynszowej na 29. łanach na prawie chełmińskim. W 1616 roku książę Jan Zygmunt Hohenzollern odnowił przywilej na Gryzy. Wieś nazywano początkowo Griesch, Griesswolli, ale już w pierwszej połowie XVI wieku utrwaliła się forma Griessen. Gryzy należały do parafii ewangelickiej w Cichach.

Szkołę we wsi założono pod koniec XVIII wieku. W 1935 roku zatrudniony w niej był jeden nauczyciel, a w ośmiu klasach uczęszczało do niej ogółem 57. uczniów. Po II wojnie światowej szkołę uruchomiono ponownie w grudniu 1945 roku.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. - 347 osób

• 1933 r. - 335 osób

• 1939 r. - 299 osób

Zabytki

• most drogowy na linii kolejowej Olecko - Kruklanki z 1908 roku
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku, na południe od wsi

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
3. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
4. Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
6. Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]
7. Olsztyńska Strona Rowerowa [02.07.2014]