Gardyny

Gardyny
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Dąbrówno
Liczba ludności (2010)	240
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-120
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gardyny
Położenie na mapie Polski Gardyny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Gardyny (niem. Gross Gardienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Dąbrówno. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2014 roku wieś liczyła 240 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Krystyna Sieńska .

Położenie

Miejscowość położona jest na Mazurach Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Ostródzkie), w południowo–zachodniej części Krainy Tysiąca Jezior, na terenie Garbu Lubawskiego. Miejscowość leży nad jeziorem Gardejki, z którego wypływa Marózka.

Dzieje miejscowości

Wieś Gardyny wymieniano w dokumentach już w roku 1328 jako dobra rycerskie. Powstała prawdopodobnie w 1321 roku. W latach panowania Zakonu Krzyżackiego wznosiła się tutaj obronna budowla drewniana, zniszczona podczas najazdu szwedzkiego (od tamtych wydarzeń potocznie nazywana przez mieszkańców Szwedzką Górą). W wieku XVI Gardyny były wsią kościelną. W 1714 roku we wsi działała jedna z 28 szkół ludowych, założonych za rządów Fryderyka I. W 1902 roku utworzono w miejscowości ewangelicką parafię, która liczyła 1200 osób, w tym 1150 Polaków. W roku 1912 parafię Gardyny miało zamieszkiwać 500 Mazurów, przy ogólnej liczbie 900 wiernych.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii ewangelicko–augsburskiej w Nidzicy.

Zabytki

• w odległości 2 km na zachód od wsi znajduje się cmentarz z okresu I wojny światowej; pochowano na nim 79 żołnierzy niemieckich i 337 żołnierzy rosyjskich
• kościół wybudowany w 1743 roku wraz z cmentarzem przykościelnym, wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków

Bibliografia

1. Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
2. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
3. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
4. Bank Danych Lokalnych GUS [24.08.2013]
5. Olsztyńska Strona Rowerowa [24.08.2013]
6. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [24.08.2013]
7. Wrota Warmii i Mazur [29.08.2013]