Strzelniki

Strzelniki
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	piski
Gmina	Orzysz
Liczba ludności (2010)	90
Strefa numeracyjna	(+48) 87
Kod pocztowy	12-250
Tablice rejestracyjne	NPI
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Strzelniki
Położenie na mapie Polski Strzelniki
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Strzelniki (niem. Strzelniken, od 1930 r. Schützenau) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie piskim, w gminie Orzysz. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa suwalskiego. W 2010 roku wieś liczyła 90 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mirosław Gwiazdowski.

Położenie

Wieś położona jest w południowo–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na pograniczu Krainy Wielkich Jezior Mazurskich i Pojezierza Ełckiego; 7 km na wschód od Orzysza, nad jeziorem Strzelniki, które łączy się rowem przepływowym z jeziorem Orzysz. Na północ od wsi leży pagórek zwany Sowią Górą (134 m n.p.m.).

Dzieje miejscowości

Wieś została lokowana w 1487 roku jako dobra służebne na prawie magdeburskim nadane Michałowi Cwalinie, pochodzącemu ze szlachty mazowieckiej. Obejmowały one 50 łanów oraz dodatkowo 2 łany pod założenie młyna. Synowie Michała, Stańko i Jan kupili w 1524 roku 6 łanów, na których powstała nowa osada – Kamieńskie. Wieś od początku występowała pod nazwą Strelnicken, Strzelniken, Strzelnicken, Strelinken, jedynie przejściowo na przełomie XV i XVI wieku od nazwiska właściciela: Swelin, Czwalinen, Schwalingen. Dobra w Strzelnikach powoli ulegały rozdrobnieniu: w 1540 roku było tu już 14 wolnych. W 1599 roku wieś liczyła ponad 62 łany. Podczas wojen szwedzkich, jesienią 1656 roku, wieś ucierpiała w wyniku najazdu Tatarów. W jasyr poszło wówczas m.in. pięciu mieszkańców, w tym jedna kobieta. W połowie XVII wieku 9 łanów w Strzelnikach posiadał polski szlachcic Jan Strzelnicki, zaś w 1666 roku owe 9 łanów zakupił kapitan polski i brandenburski Godfryd von Ölssen. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Orzyszu. Przed II wojną światową znajdował się we wsi wiatrak drewniany typu holenderskiego.

Szkoła w Strzelnikach powstała w 1737 roku. W 1935 pracowało w niej dwóch nauczycieli, uczęszczało 69 dzieci.

Aktualnie wieś jest siedzibą sołectwa.

Liczba mieszkańców w poszczególnych latach:

• 1857 r. – 317 osób

• 1864 r. – 378 osób

• 1867 r. – 425 osób

• 1933 r. – 403 osoby

• 1939 r. – 416 osób

• 1988 r. – 120 osób

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Orzyszu.

Zabytki

• dawny cmentarz ewangelicki z połowy XIX wieku, na południowy zachód od wsi, na skraju lasu

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. I, Olsztyn 2011.
2. Białuński Grzegorz, Osadnictwo regionu Wielkich Jezior Mazurskich od XIV do początku XVIII wieku – starostwo leckie (giżyckie) i ryńskie, Olsztyn 1996.
3. Hippel Rudolf von, Przegląd statystycznych i innych uwarunkowań powiatu Johannisburg na podstawie przeprowadzonego spisu powszechnego w dniu 3 grudnia 1867 r. wg zestawienia starosty von Hippela w roku 1868, Znad Pisy, nr 19–20, 2010–2011, ss. 83–157.
4. Olszak Piotr, Przegląd budownictwa drewnianego na Ziemi Piskiej, Znad Pisy, nr 10, 2001, ss. 106–121.
5. Pawlicki Ryszard Wojciech, Sikorski Piotr, Wierzba Marek, Ziemia Orzyska. Przewodnik po ścieżkach rowerowych, Orzysz 2004.
6. Pisz. Z dziejów miasta i powiatu, red. Wanda Korycka, Olsztyn 1970.
7. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte [21.09.2013].
9. Bank Danych Lokalnych GUS [21.09.2013].
10. Strona Gminy Orzysz [21.09.2013].