Tuszewo

Tuszewo
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	iławski
Gmina	Lubawa
Liczba ludności (2010)	646
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-260
Tablice rejestracyjne	NIL
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Tuszewo
Położenie na mapie Polski Tuszewo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Tuszewo (niem. Tuszewo, w latach 1903–1942 miejscowość nosiła nazwę Tuschau. Nazwę tę zmieniono w 1942 na Tinnwalde. Funkcjonowała ona do 1945 roku.) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie iławskim, w gminie Lubawa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. Obecnie sołtysem wsi jest Ewa Budzińska.

Położenie

Tuszewo leży w odległości 5 km na południowy wschód od Lubawy

Dzieje miejscowości

Pierwsza wzmianka o Tuszewie pochodzi z 1223 roku. W XIV i XV wieku Tuszewo było wsią rycerską na prawie lennym. Jego właściciele mieli obowiązek pełnienia służby wojskowej na rzecz biskupa chełmińskiego. W latach 1321-1338 właścicielem Tuszewa został rycerz Ludwik. W roku 1321 biskup chełmiński Mikołaj nadał mu na prawie chełmińskim 30 łanów ziemi położonej nad rzeką Prątnicą w pobliżu Tuszewa. Ponadto zezwolił rycerzowi na wybudowanie młyna na wspomnianej rzece. Młyn łącznie z okolicą nazwano Olszan.

W 1452 roku doszło do sporu między biskupem chełmińskim Janem Morgenau a panami Mortęskimi o założony młyn. W XVI wieku młyn Olszan był w posiadaniu biskupiego klucza lubawskiego.

W roku 1759 dzierżawcą młyna został Adam Piegoński. W 1570 roku w Tuszewie mieszkało 14 chłopów, którzy nie posiadali łanów wymierzonych. W 1789 roku Tuszewo było szlacheckim majątkiem, posiadało dziesięć zagród. W 1885 roku w Tuszewie było 156 mieszkańców.

W 1976 roku wieś otrzymała pierwsze miejsce w konkursie zorganizowanym przez władze wojewódzkie pod tytułem Wzorowa wieś, uzyskując przy tym 200 tysięcy złotych na potrzeby ogólnospołeczne.

Gospodarka

Intensyfikacją produkcji rolnej w znaczącym stopniu uwarunkowana jest gospodarka wodna. Duże znaczenie dla rozwoju rolnictwa na tym obszarze mają melioracje, zwłaszcza ze względu na urozmaiconą konfigurację powierzchni oraz obfitość terenów podmokłych i rzek. Przed pierwszą wojną światową w Tuszewie zostały przeprowadzone drenowania. Od początku lat siedemdziesiątych rolnicy byli nastawieni na specjalizację w produkcji rolno–spożywczej, w której osiągnęli wysokie wyniki. Jednym z prekursorów olsztyńskiego sadownictwa był specjalista sadownik Bronisław Knoblauch pochodzący z Tuszewa, którego 3,5 hektarowy sad doskonale świadczy o produkcyjnych możliwościach tego regionu. W 1978 roku do najbardziej wyspecjalizowanych producentów należał Roman Czacharowski. Wyprodukował 4079 kg żywca wieprzowego, ponadto Leon Karkut – wyprodukował 2580 kg. W produkcji owczarskiej wyspecjalizował się Jan Kowalkowski, który uzyskał 300 kg mięsa i 40 kg wełny oraz Stanisław Długokęcki – 250 kg mięsa i 30 kg wełny. W zbiorze owoców przodowali natomiast Czesław Zapora i Czesław Niewielski – po 25 ton.

Religia

Wieś znajduje się na terenie parafii rzymskokatolickiej w Lubawie.

Zabytki

• młyn wybudowany nad rzeką Prątnicą, pochodzący z okresów średniowiecza

Bibliografia

1. Michniewska-Szczepkowska Barbara, Szczepkowski Bohdan, Województwo olsztyńskie, środowisko geograficzne tekst i mapy krajoznawcze, Olsztyn 1969.
2. Panfil Jan, Pojezierze Mazurskie, Warszawa 1968.
3. Śliwiński Józef, Lubawa, z dziejów miasta i okolic, Józef Śliwiński, Olsztyn 1982.
4. Tuszewo, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, t. 12, red. B. Chlebowski, Warszawa 1892.
5. Bank Danych Lokalnych GUS [13.11.2014]