Tymawa

Tymawa
Rodzaj miejscowości	wieś niesołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ostródzki
Gmina	Grunwald
Liczba ludności (2010)	68
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	14-107
Tablice rejestracyjne	NOS
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Tymawa
Położenie na mapie Polski Tymawa
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Tymawa (niem. Thymau) – wieś niesołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie ostródzkim, w gminie Grunwald. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa olsztyńskiego. W 2010 roku wieś liczyła 68 mieszkańców.

Położenie

Tymawa jest położona na obszarze Mazur Zachodnich (Pojezierze Iławsko–Mazurskie), zajmuje wschodni skłon Garbu Lubawskiego. Miejscowość leży w odległości około 14 km na południe od Olsztynka.

Dzieje miejscowości

Początki wsi sięgają 1328 roku, w którym funkcjonowała jako dobra rycerskie. W dokumentach z lat 1382–1384 pojawiła się postać sędziego ziemskiego rodem z Tymawy. W 1540 roku Tymawę zamieszkiwało 15 osób. Dobra wielokrotnie zmieniały właścicieli. Pod koniec XVIII i w wieku XIX stanowiły własność rodziny von Brandtów. Nie zachowały się informacje dotyczące skutków epidemii dżumy w Tymawie w latach 1709-1711, choć należy wykluczyć, że wsi udało się uniknąć jej tragicznych skutków. W okresie 1820–1861 liczba mieszkańców wzrosła z 64 do 150 osób. Od końca XIX wieku i w początkach XX wieku majątek stanowił własność rodu Wernitz. Pałac został wzniesiony w 1891 roku. Otaczały go zabudowania gospodarcze oraz rozległy park założony w 2. połowie XIX wieku według projektu autorstwa Johanna Larassa. Na wzgórzu znajdował się zachowany do dzisiaj cmentarz rodowy właścicieli majątku. W roku 1925 miejscowość zamieszkiwało 279 osób, w 1939 Tymawa liczyła 188 mieszkańców.

Gospodarka

We wsi znajduje się siedziba leśnictwa należącego do Nadleśnictwa Olsztynek.

Przyroda

Przy drodze Tymawa - Zybułtowo na odcinku ok. 2 km zlokalizowana jest "Dębowa Droga" - pomnik przyrody złożony ze szpaleru 31 dębów o obwodzie 350-420 cm i wysokości 20 m. Inny pomnik przyrody to głaz narzutowy znajdujący się na brzegu Jeziora Tymawskiego.

Zabytki

• w okolicach znajduje się grodzisko jaćwieskie; odkryto tylko jeden drobny ułamek średniowiecznej ceramiki o szarej barwie
• pałac wzniesiony w latach 90. XIX wieku; do dziś zachował się oryginalny kominek w pałacowym holu oraz zabudowania gospodarcze wzniesione na początku XX wieku; pałac wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków
• w parku dworskim położony jest cmentarz rodowy
• pomiędzy wsią Tymawa i Lubianek znajduje się mogiła żołnierza rosyjskiego (lokalizacja nieustalona), który poległ w walkach 26–28 sierpnia 1914 r.

Bibliografia

1. Jackiewicz-Garniec Małgorzata, Garniec Mirosław, Pałace i dwory dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 2001.
2. Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
3. Ostróda. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1976.
4. Bank Danych Lokalnych GUS [28.08.2013]
5. Deutsche Verwaltungsgeschichte [28.08.2013]
6. Sasinia i Ziemia Lubawska [28.08.2013]
7. Wojewódzka Ewidencja Zabytków [28.08.2013]