Związek Mazurów

Związek Mazurów

Związek Mazurów (Masurenbund) - mazurska organizacja powołana do życia w 1923 roku w Ełku.

Historia

Geneza powstania organizacji wiąże się z postacią Gustawa Sawitzkiego - Mazura, będącego niemieckim urzędnikiem policyjnym oraz ełckiego kupca Adolfa Szymańczyka. W roku 1923 Sawitzki przebywał służbowo w Olsztynie, gdzie sporządzał tłumaczenia z polskich gazet. W tym okresie udało mu się nawiązać kontakty z polskimi działaczami, między innymi z Gustawe Leydingiem juniorem. Rozpoczął wówczas przygotowania nad utowrzeniem ełckiej organizacji Mazurów. Zainteresowanie tym pomysłem wykazywał także Adolf Szymańczyk. Przed palnowanym wkrótce powrotem do Ełku Switzki zdecydował się na za zamieszczenie w jednej z lokalnych gazet anonsu prasowego. Informował w nim o możliwości utworzenia w Ełku Altpreussenklub lub Masurenbund. Na anons odpowiedział między innymi niejaki Burghard - sekretarz magistratu w Ełku. Jednym z pierwszych współpracowników Sawitzkiego został Robert Macht. W 1923 roku Sawitzki powrócił do Ełku i nawiązał kontakt z Szymańczykiem.

2 grudnia 1923 w Ełku na zebraniu pod przewodnictwem Sawitzkiego i Szymańczaka powołano Związek Mazurów. Teren działalności organizacji miał się ograniczać jedynie do najbliższych okolic miasta.

Na przełomie 1923/1924 roku intensywnie pracowano nad wystąpieniem publicznym prezentującym program Związku i ostateczną strukturę organizacyjną. W tym okresie Związek nie mógł liczyć na żadne wsparcie ze strony innych organizacji, działał jako indywiualny byt. Publiczny debiut Związku Mazurów miał miejsce w Sochach w powiecie ełckim w dniu 13 kwietnia 1924 roku. W czasie wiecu domagano się między innymi wprowadzenia do mazurskich szkół nauki języka i śpiewu w języku polskim.

Wiosną 1924 roku, w miarę rozszerzania działalności organizacji znalazła się pod baczniejszą obserwacją nacjonalistycznej Heimatdienst, która zaczęła oskarżać Związek Mazurów o współpracę z polskim ruchem. Co prawda niektórzy polscy działacze, jak chociażby Jan Jagiełko-Jaegertal wykazywali zainteresowanie jego poczynaniami, jednak do zbliżenia z organizacjami polskimi nie doszło. Sytuacji nie polepszyła sprawa, która pojawiła się przed wyborami parlamentarnymi w 1924 roku. Członek Związku Mazurów - Robert Macht znalazł się jako kandydat na liście Zjednoczenia Mazurskiego. Sprawa zakończyła się wydalenie Machta z szeregów organizacji. Cała zaistniała sytuacja nie jest do końca jasna, wiadomo jednak, że przed wybuchem afery doszło w Ełku do spotkania działaczy Zjednoczenia Mazurskiego (Gustaw Leyding junior, Jan Jagiełko-Jaegertal) oraz Związku Mazurskiego (Gustaw Sawiztki, Adolf Szymczak).

Cele i zadania organizacji

Znaczną rolę w popularyzacji poglądów Związku odegrały ełckie wieczory mazurskiej pieśni, poezji i tańca, organizowane przez miejscowego nauczyciela Beiserta. Ostatnie tego typu spotkanie zostało zorganizowane 7 kwietnia 1924 roku. Beisert wkrótce został przeniesiony do zachodnich rejonów Niemiec.

Związek miał charakter separatystyczny i apolityczny. Zmierzał do niezależności od Niemiec i Polski. Głównym celem była obrona interesów ludności mazurskiej, pielęgnowanie i kultywowanie lokalnej tradycji oraz działania zmierzające do poprawy bytu Mazurów. Organizacja skupiała w dużej mierze osoby, które w czasie plebiscytu w 1920 roku oddały swój głos za Prusami Wschodnimi, ale nie mogli być zadowoleni z obecnej sytuacji gospodarczej i społecznej na Mazurach. Związek uznawał polskie pochodzenie wschodnipruskich Mazurów, jednak autochtoniczne cechy ludności mazurskiej, wykształcone na przestrzeni dziejów doprowadziły do głębokich i nieodwracalnych różnić. Mazurzy nie przystawali w żaden sposób do współczesnej Polski i Polaków. Działacze kategorycznie sprzeciwiali się próbom asymilacji Mazurów jaki i wynaradawiania przez niemieckich nacjonalistów.

Działalność

...

Osoby związane z organizacją

...

Bibliografia

1. Achremczyk Stanisław, Historia Warmii i Mazur, t. II, Olsztyn 2011.
2. Obitz Kurt, Dzieje ludu mazurskiego, wprowadzenie i opracowanie Grzegorz Jasiński, Dąbrówno 2007.
3. Oracki Tadeusz, Słownik biograficzny Warmii, Mazur i Powiśla XIX i XX wieku (do 1945 roku), Warszawa 1983.
4. Szymanowicz Adam, Działalność Masurenbundu w Ełku i w Berlinie w latach 1923-1933, Komunikaty Mazursko-Warmińskie, 2005, nr 3.
5. Wrzesiński Wojciech, Ruch polski na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1920-1939, Olsztyn 1973.