Pupki
| Pupki | |
| | |
 Pupki. Tradycyjna kapliczka warmińska.
Fot. Jacek Jaworski. Źródło: www.ciekawemazury.pl | |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko-mazurskie |
| Powiat | olsztyński |
| Gmina | Jonkowo |
| Liczba ludności (2010) | 149 |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Pupki | |
| Położenie na mapie Polski  Pupki | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Pupki (niem. Pupkeim, od 1938 r. Tolnicken) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Miejscowość w 2010 roku liczyła 149 mieszkańców.
Spis treści
Położenie
Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Olszyńskim, 4 km na północny zachód od Jonkowa i 9 km na północny zachód od Olsztyna.
W lesie koło Pupek znajduje się pomnik przyrody – głaz narzutowy.
Dzieje miejscowości
We wczesnym średniowieczu znajdowała się tu osada pruska, która położona była nad nieistniejącym już jeziorem. W 1357 roku kapituła warmińska nadała tu 40 łanów ziemi Prusowi Tolnekenowi, wraz z pozwoleniem na budowę karczmy. Wieś opustoszała w wyniku wojen polsko-krzyżackich w XV i na początku XVI wieku - w 1520 roku aż 28 łanów leżało tu odłogiem. Ponowne zasiedlenie przeprowadzono do lat 60. XVI wieku. U schyłku tego samego stulecia Pupki posiadały 53 łany i były wsią czynszową; na 40 łanach gospodarowali chłopi, trzy łany posiadał sołtys, zaś dziesięć stanowiły łąki i las przeznaczone do użytku wszystkich mieszkańców. Przed 1772 rokiem wieś liczyła 40 łanów, które należały do sołtysa i 13 gospodarzy. W lutym 1807 roku przez wieś maszerowały oddziały rosyjskie gen. Leontija Bennigsena oraz francuskie marszałka Pierre'a Augereau.
Na początku XIX wieku w ramach reform uwłaszczeniowych tutejsi chłopi za odszkodowaniem otrzymali uprawianą przez nich ziemię; w 1820 roku wieś posiadała 28 budynków mieszkalnych. W czasie plebiscytu 1920 roku za przyłączeniem do Polski nie padł tu żaden głos (za Prusami Wschodnimi - 336 głosów).
Obecnie we wsi działają trzy gospodarstwa agroturystyczne i pensjonaty, a także sklep spożywczo-przemysłowy.
Liczba mieszkańców
1857 - 266 osób
1918 - 433 osoby
1933 - 424 osoby
1939 - 418 osób
Turystyka
- Szlak pieszy o długości 32 km - przebieg trasy: Gutkowo – Mątki – Jonkowo – Łomy – Pupki – Gołogóra – Skolity – Kalisty – Dąbrówka – Konradowo
Zabytki
- Trzy tradycyjne warmińskie kapliczki przydrożne
Bibliografia
- Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
- Syrwid Robert, Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność, Jonkowo 2010.
- Historia wsi na stronie gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
- Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
- Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
- Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
- Dom Warmiński [data dostępu: 5.03.2014]
- Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 5.03.2014]
Przypisy
Zobacz też
- Pupki w gminie Łukta
