Sołdany

Sołdany
Sołdany na pocztówce z 1912 roku
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	giżycki
Gmina	Giżycko
Liczba ludności (2010)	200
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Sołdany
Położenie na mapie Polski Sołdany
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Sołdany (niem. Soldahnen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie giżyckim, w gminie Giżycko. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1945-1954 wieś wchodziła w skład powiatu węgorzewskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 200 mieszkańców. Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Barbara Niedziejko.

Położenie

Wieś położona jest w północno-wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na obszarze Krainy Wielkich Jezior Mazurskich, 7,5 km na północny wschód od Giżycka, na wschód od drogi krajowej nr 63 w kierunku Węgorzewa, w pobliżu granicy z powiatem węgorzewskim.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno-wschodnich terenów Prus Książęcych. Dokładna data założenia nie jest znana. Po raz pierwszy pojawia się w źródłach z 1540 roku, już jako w pełni zasiedlona i bez [[wolnizna|wolnizny] wieś czynszowa. W 1541 roku sołtysem był tu Wawrzyniec Sołdan, a cztery lata później starosta węgoborski Jan Pusch sprzedał 4-łanowe sołectwo niejakiemu Cherubinowi z Lipińskich. Sołdany liczyły wówczas prawdopodobnie 40 łanów. W 1569 roku tutejszy sołtys otrzymał pięć łanów sołectwa, a wieś powiększyła się do 50 łanów. W XVIII wieku obejmowała obszar 52 łanów. Wieś należała do parafii ewangelickiej w Kruklankach.

Dwór w Nowych Sołdanach

Szkołę we wsi założono w 1796 roku (choć mieszkańcy domagali się jej już w 1766 roku). Po II wojnie światowej została ona uruchomiona ponownie, zatrudniając stale jednego nauczyciela. W 1974 roku przekształcono ją w filię szkoły w Wilkasach.

W 1970 roku w Sołdanach było 56 budynków mieszkalnych; wieś była zelektryfikowana. Znajdowały się tu: świetlica, klub, punkt biblioteczny; działało kółko rolnicze, a także Państwowe Gospodarstwo Rolne Zielony Gaj. W 1953 roku uruchomiono w Sołdanach kopalnię kredy wapnowej, a przy niej wytwórnię wapna nawozowego; poza tym produkowano tu kredę pastewną i nawozy ogrodnicze. W latach 1954-1972 Sołdany należały do gromady Giżycko.

Liczba mieszkańców

1857 - 236 osób

1925 - 370 osób

1933 - 437 osób

1939 - 430 osób

1970 - 447 osób

Zabytki

• Dwór w Nowych Sołdanach z XIX wieku
• Zespół folwarczny
• Dawny cmentarz ewangelicki; znajduje się na nim kwatera wojenna z okresu I wojny światowej, w której pochowanych jest 25 żołnierzy armii niemieckiej i trzech armii rosyjskiej

Bibliografia

1. Białuński Grzegorz, Kolonizacja Wielkiej Puszczy (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgobroskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
2. Giżycko. Z dziejów miasta i okolic, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1983.
3. Orłowicz Mieczysław, Ilustrowany przewodnik po Mazurach Pruskich i Warmii, Na nowo podali do druku Grzegorz Jasiński, Andrzej Rzempołuch, Robert Traba, Olsztyn 1991.
4. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
5. Warmia i Mazury. Przewodnik ilustrowany, red. Marcin Kuleszo, Barbara Wojczulanis, Olsztyn 2001.
6. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
7. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
8. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
9. Olsztyńska Strona Rowerowa [data dostępu: 5.03.2014]

Zobacz też

• Nowe Sołdany w gminie Giżycko
• Sołdany - dawna wieś w powiecie piskim
• Sołdany Wielkie w gminie Janowiec Kościelny