Stękiny

Stękiny
Stękiny. Jedna z kilku przydrożnych kapliczek
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olsztyński
Gmina	Jonkowo
Liczba ludności (2010)	235
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Stękiny
Położenie na mapie Polski Stękiny
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Stękiny (niem. Stenkienen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie olsztyńskim, w gminie Jonkowo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.

Miejscowość w 2010 roku liczyła 235 mieszkańców.

Położenie

Wieś położona jest w zachodniej części województwa warmińsko-mazurskiego, na Pojezierzu Olszyńskim, 8 km na południowy zachód od Jonkowa i 11 km na zachód od Olsztyna; przebiega przez nią droga wojewódzka nr 527.

Dzieje miejscowości

Jest to najstarsza wieś na terenie obecnej gminy. W 1343 roku biskup Herman z Pragi powierzył Prusowi Santopowi założenie wsi na 30 łanach na dawnym pruskim polu osadniczym zwanym Sculpain. Wieś poważnie ucierpiała podczas wojen polsko-krzyżackich w XV i w początkach XVI wieku; po ostatniej z nich odłogiem leżało tu pięć łanów ziemi. Po ponownym zagospodarowaniu wieś ciągle liczyła 30 łanów, z których trzy należały do sołtysa, a pozostałe uprawiali chłopi czynszowi; we wsi działała karczma. Obszar wsi nie zmienił się do XVIII wieku; przed 1772 rokiem sołtys w dalszym ciągu posiadał trzy łany, zaś karczmarz - pół łanu; we wsi był kowal i kołodziej.

Na początku XIX wieku w ramach reform uwłaszczeniowych tutejsi chłopi za odszkodowaniem otrzymali uprawianą przez nich ziemię; w 1820 roku wieś posiadała 22 budynków mieszkalnych. W tym samym czasie uruchomiono w Stękinach szkołę elementarną, jednak bardzo szybko została ona zamknięta, a dzieci wysłano do szkoły w Wołownie. W 1861 roku wieś obejmowała powierzchnię 633 ha, z czego około 12% stanowiły lasy. Szkołę we wsi założono ponownie po I wojnie światowej.

Obecnie we wsi działa sklep spożywczo-przemysłowy oraz trzy gospodarstwa rolne nastawione głównie na produkcję mleka; w 2007 roku założono tu świetlicę.

Liczba mieszkańców

1820 - 117 osób

1857 - 218 osób

1861 - 241 osób

1933 - 314 osób

1939 - 280 osób

Zabytki

• Dzwonnica
• Kapliczka z dzwonniczką
• Kapliczka przydrożna
• Kapliczka domkowa z połowy XVIII wieku
• Kapliczka z dzwonniczką z początku XIX wieku (szerzej zob. Kapliczki w Stękinach)
• Dwa przydrożne krzyże z połowy i z końca XIX wieku
• Dom nr 12 z drugiej połowy XIX wieku oraz chałupa nr 7 z przełomu XIX i XX wieku

Bibliografia

1. Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
2. Syrwid Robert, Warmińska gmina Jonkowo: historia i współczesność, Jonkowo 2010.
3. Historia wsi na stronie gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
4. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy Jonkowo [data dostępu: 5.03.2014]
5. Wojewódzka ewidencja zabytków [data dostępu: 5.03.2014]
6. Bank Danych Lokalnych GUS [data dostępu: 5.03.2014]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte [data dostępu: 5.03.2014]
8. Ciekawe Mazury.pl [data dostępu: 5.03.2014]
9. Polska Niezwykła [data dostępu: 5.03.2014]
10. Dom Warmiński [data dostępu: 5.03.2014]