Korzeniowiec wieloletni
| Korzeniowiec wieloletni | |
| | |
| Heterobasidion annosum | |
| (Fr.) Bref. | |
 Owocniki korzeniowca wieloletniego | |
| Systematyka | |
| Królestwo | grzyby |
| Gromada | grzyby podstawkowe |
| Klasa | pieczarniaki |
| Rząd | gołąbkowce |
| Rodzina | jodłownicowate |
| Rodzaj | korzeniowiec |
| Gatunek | Korzeniowiec wieloletni |
| Huba korzeni, korzeniowiec sosnowy | |
Korzeniowiec wieloletni (Heterobasidion annosum (Fr.) Bref.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny jodłownicowatych (Bondarzewiaceae), rzędu gołąbkowców (Russulales).
Owocnik
Korzeniowiec wieloletni tworzy owocniki wieloletnie, rozpostarte lub rozpostarto-odgięte, półeczkowate, nieregularne, szerokości 5-30 cm, grubości 1-2 cm. Powierzchnia owocnika jest bardzo nierówna, pomarszczona, jasnobrązowa, ciemnobrązowa, czerwonawobrązowawa, matowa. Brzeg owocnika jest ostry, falisty, wyraźnie jaśniejszy, nierówny, czerwonobrązowy, żółtawy lub białawy. Hymenofor (warstwa zarodnikonośna) wielowarstwowy, rurkowaty, białawy lub kremowy. Miąższ białawy, skórzasty, u starszych okazów bladobrązowy. Smaku i zapachu brak.
Rozmieszczenie i ekologia
Korzeniowiec wieloletni występuje w lasach iglastych, rzadziej liściastych, również w parkach. Pospolity w Europie, znany też w Ameryce Północnej, Azji i Australii.
Jest grzybem saprotroficznym z uzdolnieniami pasożytniczymi. Jako pasożyt atakuje głównie sosnę i świerk, także jodłę, modrzew czy sosnę wejmutkę. Poraża drzewa we wszystkich klasach wieku. Drzewa młode do około 10. roku życia szybko zabija (bez wycieku żywicy), u starszych powoduje długotrwałą chorobę polegającą na rozkładzie drewna korzeni. Z korzeni zgnilizna przechodzi do pnia, powodując białą jamkowatą zgniliznę drewna. Zmienia się ono w bezkształtną masę, a we wnętrzu pnia (u świerka i jodły) tworzy się dziuplasta przestrzeń. Na martwych korzeniach powstają owocniki, które mogą wyrastać czasem u nasady pni czy też pniaków. Owocniki wytwarza przez cały rok, przy sprzyjających warunkach również w zimie.
Huba korzeni jest jedną z ważniejszych gospodarczo chorób drzew leśnych Polsce. W województwie warmińsko-mazurskim, razem z opieńkową zgnilizną korzeni Armillaria, występuje z dużym nasileniem i stanowi poważne zagrożenie drzewostanów leśnych.
Ciekawostki
W Polsce występują jeszcze dwa inne gatunki korzeniowca: korzeniowiec jodłowy (Heterobasidion abietinum), który rozwija się głównie na jodle, rzadko na świerku oraz korzeniowiec drobnopory (Heterobasidion parviporum), rozwijający się głównie na świerku, rzadko na jodle.
W walce z hubą korzeni, obok metod chemicznych, wykorzystuje się prewencyjną metodę biologiczną polegającą na zabezpieczaniu świeżych pniaków przed zasiedleniem korzeniowcem wieloletnim. W tym celu pniaki opryskuje się wodną zawiesiną zarodników grzyba żylicy olbrzymiej (Phlebia gigantea), który jest gatunkiem konkurencyjnym w stosunku do korzeniowca wieloletniego. Grzyb ten szybciej się rozwija, zajmując niszę siedliskową i wykorzystując substancje pokarmowe z podłoża. Dodatkowo grzybnia żylicy olbrzymiej działa silnie hamująco na rozwój strzępek korzeniowca wieloletniego, powodując zaburzenia w rozwoju ich błony komórkowej i deformację. W ten sposób redukowane są w znaczny sposób rezerwuary, czyli miejsca bytowania korzeniowca.
Zobacz też
pl.wikipedia.org, Korzeniowiec wieloletni [22.05.2014]
indexfungorum.org [22.05.2014]
Bibliografia
Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Mańka Karol, Fitopatologia leśna, Warszawa 1998.
