Starodub łąkowy

Starodub łąkowy
Ostericum palustre
{{{L}}}
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	starodub
Gatunek	starodub łąkowy
Synonimy

Starodub łąkowy ( Ostericum palustre Besser. ) – gatunek rośliny należący do rodziny selerowatych ( Apiaceae) rzędu selerowców (Apiales).

Morfologia

Starodub łąkowy to bylina kłączowa. Wytwarza łodygę wewnątrz pustą, wzniesioną, wysokości od 30 do 160 (220) cm, rozgałęzioną, kanciasto bruzdkowaną, o słabo oskrzydlonych krawędziach, nagą, dołem często czerwono nabiegłą. Liście dolne w zarysie szerokotrójkątne, 2-3-krotnie pierzaste, długoogonkowe, złożone z nieregularnie ząbkowanych, sercowatojajowatych odcinków o szorstko owłosionych nerwach na spodniej stronie. Liście górne są zredukowane i posiadają duże pochwy liściowe. Łodyga i liście jasno szaro – zielone. Kwiaty obupłciowe, zebrane w baldachy złożone, szczytowy jest większy od bocznych. Każdy baldach złożony składa się z 8-30 baldaszków. Pokryw brak, lub są co najwyżej 1-3, baldaszki posiadają nieliczne, lancetowate pokrywki. Kwiaty drobne, białe, 5-krotne. Płatki korony zagięte do środka. Kwiaty zapylane przez owady. Kwitnie od połowy maja do końca września. Owocem jest rozłupnia rozpadająca się na 2 elipsowate i żeberkowane rozłupki, rozsiewane przez wiatr (pterometeorochoria).

Rozmieszczenie i ekologia

Starodubjest gatunkiem euroazjatycko- kontynentalnym. Zwarty zasięg występowania obejmuje wąski pas ciągnący się przez wschodnią Europę do zachodniej i środkowej Azji. Oprócz tego występuje na oderwanych stanowiskach, m.in. w Czechach, na Węgrzech, Słowacji, w Jugosławii, Rumunii, Niemczech, Estonii, na Łotwie.
W Polsce jest gatunkiem rzadkim, notowany był na ok. 150 stanowiskach. Największa ich zagęszczenie obserwowano na Pojezierzu Kujawskim, Wielkopolskim, Mazowszu i Wyżynie Lubelskiej Wyżynie Małopolskiej i północno-wschodniej części Kotliny Sandomierskiej. Nieliczne stanowiska notowano na Pojezierzu Chełmińsko-Dobrzyńskim oraz na terenie miasta Krakowa. Stanowiska w okolicach Krakowa (w Kotlinie Sandomierskiej) oderwane są od głównego zasięgu. Na niektórych stanowiskach już wyginął, w tym na jedynym stanowisku w Karpatach. Na Warmii i Mazurach notowany na obszarze Natura 2000 Ostoja Lidzbarska.
Preferuje podłoża organiczne lub mineralne (np. gleby mułowo-torfowe), bogate troficznie, o odczynie słabo kwaśnym do alkalicznego.

Wartość użytkowa

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Jest chroniony także Dyrektywą Siedliskową. Głównym źródłem zagrożenia gatunku są zmiany jego siedlisk wskutek osuszania podmokłych łąk. Znajduje się również na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski , w kategorii V (narażony na wyginięcie).

Ciekawostki

Starodub łakowy często bywa mylony z dzięgielem leśnym rosnącym na tych samych siedliskach. Najważniejszymi cechami odróżniającymi są: występowanie u staruduba mocno bruzdowanej, czerwonawej w dole łodygi ( u dzięgiela gładka lub delikatnie bruzdowana, i nie zabarwiona na czerwono), liście dolne, o odcinkach odgiętych w dół, ogonki liściowe na przekroju ‘V” kształtne, w grzbietowej części z jednym żebrem (u dzięgiela ”U” kształtne, z trzema żebrami) .

Bibliografia

Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Warszawa: Multico Oficyna Wyd., 2006.

K. Zarzycki, Z. Szeląg: Red list of the vascular plants in Poland. W: Z. Mirek, . Zarzycki, W. Wojewoda Z. Szelag (red.), Red lists of plants and fungi in Poland. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2006, 11-20.

Linki zewnętrzne

http://pl.wikipedia.org/wiki/Starodub_%C5%82%C4%85kowy
http://www.gios.gov.pl/siedliska/pdf/przewodnik_metodyczny_ostericum_palustre.pdf