Wątlik błotny

Wątlik błotny
Hammarbya paludosa
(L.) Kuntze
Wątlik błotny. Carl Axel Magnus Lindman "Nordens Flora", pl.wikipedia.org
Systematyka
Królestwo	rośliny
Gromada	rośliny naczyniowe
Klasa	okrytonasienne
Rząd	szparagowce
Rodzina	storczykowate
Rodzaj	wątlki
Gatunek	wątlik błotny
Synonimy
Malaxis paludosa (L.) Sw.

Wątlik błotny (Hammarbya paludosa (L.) Kuntze) – gatunek rośliny z rodziny storczykowatych (Orchidaceae). Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju wątlik (Hammarbya), często włączany do rodzaju wyblin (Malaxis).

Morfologia

Niewielka bylina dorastająca do 5–20 cm wysokości. W dolnej części wyrastają 2–3 liście, które są niewielkie, długości ok. 2,5 cm i szerokości ok. 1 cm. Blaszka liściowa jest jajowata, z 3–7 nerwami. Na brzegu blaszki często występują małe bulwki przybyszowe, dzięki którym roślina może się rozmnażać wegetatywnie. U nasady łodygi znajdują się ponadto bulwkowate zgrubienia średnicy 5–7 mm.

Kwiaty zebrane są w luźny, groniasty kwiatostan o wysokości 3-6 cm. Są niepozorne, zielone lub żółtozielone, osadzone na krótkich szypułkach. Warżka długości maksymalnie 0,2 cm, o jajowatym kształcie, ostro zakończona, skierowana ku górze, pozbawiona ostrogi. Zalążnia jest prawie kulista, długości ok. 1 mm. Roślina kwitnie od czerwca do sierpnia.

Rozmieszczenie i ekologia

Gatunek ten występuje w strefie umiarkowanej i subarktycznej półkuli północnej. Wątlik błotny to rzadki gatunek naszej flory. Notowany był na blisko 100 stanowiskach, jednak obecnie większość z nich ma charakter historyczny. Główne skupienie tego gatunku w kraju to pas pojezierzy w północnej Polsce. Był on jednak odnotowany również na kilku pojedynczych, oderwanych stanowiskach w południowej części kraju. Obecnie największe skupisko tego gatunku znajduje się w okolicach Suwałk i Augustowa.

Na Warmii i Mazurach gatunek ten występuje m.in. w obszarze Natura 2000 Dolinia Kakaju.

Wątlik błotny występuje na torfowiskach przejściowych i niskich, rzadziej na torfowiskach wysokich. Preferuje miejsca otwarte do przejściowo ocienionych. Roślina światłolubna.

Wartość użytkowa

Gatunek objęty w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. W skali kraju wymierający (kategoria E na Czerwonej Liście). Zagrożeniem dla gatunku jest zanikanie siedlisk w wyniku osuszania torfowisk i pozyskiwania torfu, ale także naturalnej sukcesji roślinności leśne.

Bibliografia

Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.
pl.wikipedia.org, wątlik błotny [14.06.2014] polskie.storczyki.org.pl [14.06.2014] pl.wikipedia.org, Lista gatunków roślin objętych ścisłą ochroną w Polsce [14.06.2014]