Katolicka Szkoła Polska w Brąswałdzie

---

Szkoła Polska w Brąswałdzie
Tablica pamiątkowa źródło: Brąswałd [20.03.2014]
Data założenia:	15.06.1931
Poziom szkoły:	podstawowy
Adres:	Brąswałd

Szkoła Polska w Brąswałdzie – prywatna szkoła z polskim językiem wykładowym w Prusach Wschodnich. Powstała w 1930 roku i działała do 1939 r. Pierwszym kierownikiem szkoły był nauczyciel Wojciech Gromadecki.

Historia

... O początkach nauczania dzieci mieszkańców Brąswałdu możemy wnioskować z dokumentów z 1772 roku. Mieszkaniec Brąswałdu o nazwisku Rohn został wymieniony w spisie bezrolnych mieszkańców wsi jako „Schulmeister” czyli nauczający. Miał on z tego tytułu skromne utrzymanie. Istnienie szkoły w 1825 roku potwierdzają zapisy z wizytacji szkoły przez asesora rejencji królewieckiej Reinholda Bernharda Jachmanna. Z zapisu wynika, że szkoła miała 31 uczniów, a nauka odbywała się w języku polskim. Złączone krzyżeZłączone krzyże

  Przy dużych oporach władz niemieckich 15 czerwca 1931 roku otwarto w Brąswałdzie prywatną polską szkołę, która działała do 1938 roku.

Budynek dawnej szkoły w BrąswałdzieBudynek dawnej szkoły w Brąswałdzie

  Po zakończeniu II wojny światowej 2 lipca 1945 roku ponownie otwarto szkołę w Brąswałdzie, która funkcjonowała do 1988 roku. Kierownikiem szkoły została Wiktoria Kryczkowska. Warmińskie dzieci nie znały wówczas języka polskiego, więc naukę trzeba było zaczynać od podstaw. Do nauki służyły książeczki do nabożeństwa. 16 czerwca 1957 roku odbyła się w szkole uroczystość nadania szkole imienia Alfonsa Żurawskiego z Kajn. Obecnie budynek szkoły został poddany generalnemu remontowi i jest zarządzany przez Fundację Albatros. Znajduje się tu kącik pamięci poświęcony znakomitej pisarce warmińskiej – Marii Zientarze- Malewskiej.

Cele i zadania

Szkoła działała na podstawie Ordynacji dotyczącej uregulowania szkolnictwa dla mniejszości polskiej w państwie pruskim, która weszła w życie 21 lutego 1929r.

Zasadniczym celem szkoły polskiej w Nowej Kaletce, określonym przez jej pierwszego nauczyciela, było wychowanie pokolenia na dobrych synów Boga i społeczeństwa.

Kadra pedagogiczna

Kierownikami i nauczycielami szkoły polskiej byli:

• Wojciech Gromadecki [1931-1934]
• Adam Kołodziej [1934-1935]
• Konrad Sikora [1935] - zastępstwo z powodu braku nauczyciela
• Józef Tomke [1935-1938]

Osiągnięcia

W Szkole Polskiej w Brąswałdzie 18.03.1933 r. odbywała się kwartalna konferencja regionalna dla nauczycieli szkół polskich. Była ona formą dokształcania i składała się z lekcji pokazowej, referatu i dyskusji. Na wspomnianej konferencji lekcję pokazową z historii i języka niemieckiego przeprowadził nauczyciel Wojciech Gromadecki.

Uczniowie/Absolwenci

Uczniami polskiej szkoły były dzieci mniejszości polskiej mieszkającej w Prusach Wschodnich. Do szkoły w Nowej Kaletce uczęszczały także dzieci z pobliskich wsi. W latach 1929 - 1939 stan liczebny uczniów przedstawiał się następująco:

• 1929 - 41 osób
• 1930 - 35 osób
• 1931 - 34 osoby
• 1932 - 24 osoby
• 1933 - 30 osób
• 1934 - 22 osoby
• 1935 - 19 osób
• 1936 - 15 osób
• 1937 - 12 osób
• 1938 - 11 osób
• 1939 - 12 osób

Absolwentami szkoły w Nowej Kaletce są m.in. uczniowie z roku szkolnego 1938/39: Paweł Białojan, Albert Grabowski, Alojzy Grabowski, Bernard Hermański, Alfons Harmański, Anna Harmańska, Fryderyk Krysik, Jan Krysik, Wilhelm Krysik, Franciszek Nowoczyn, Józef Nowoczyn, Rozalia Nowoczyn. ...

Ciekawostki

...

Bibliografia

Filipkowski Tadeusz, Oświata na Warmii i Mazurach w latach 1945-1960, Warszawa 1978.

Koziełło-Poklewski Bohdan, Wrzesiński Wojciech, Szkolnictwo polskie na Warmii, Mazurach i Powiślu w latach 1919-1939, Olsztyn 1980.

Lewandowska Izabela, Chłosta Jan, Śladami polskich szkół na południowej Warmii w latach 1929-1939. W 80-lecie ich utworzenia, Olsztyn 2010.

Brąswałd [13.03.2014]

 [13.03.2014]