Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie

Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie
Siedziba	Olsztyn

Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie [PWRN] – Organ władzy państwowej na szczeblu regionalnym (wojewódzkim) powołany mocą ustawy z dnia 20 marca 1950 r. o terenowych organach jednolitej władzy państwowej (Dz.U. z 1950 r., poz. 130), funkcjonujący w latach 1950 -1972.

Informacje ogólne

Istotą PWRN był dualizm, czyli skupienie w jednym organie władzy o charakterze wykonawczym oraz ustawodawczym. Tym samym, w obrębie tzw. jednolitych organów władzy państwowej, połączono funkcje związków samorządowych i administracji państwowej. Rady narodowe kierowały na podległym im terenie działalnością gospodarcza, społeczną i kulturalną, do ich kompetencji należały wszelkie sprawy z zakresu władzy i administracji państwowej, które nie zostały zastrzeżone na rzecz innych organów. W szczególności do zakresu działania rad zaliczono: sprawy ochrony porządku i bezpieczeństwa publicznego, rolnictwa, przemysłu terenowego i rzemiosła, budownictwa terenowego, inspekcji budowlanej, zabudowy miast i wsi, gospodarki komunalnej i mieszkaniowej, handlu wewnętrznego, skupu, budowy i utrzymania dróg oraz transportu drogowego, gospodarki wodnej, oświaty i kultury, zdrowia, kultury fizycznej, turystyki, zatrudnienia, pomocy społecznej i finansów. Do ważnych zadań i kompetencji rad narodowych należało uchwalanie terenowego planu i budżetu oraz nadzór nad ich wykonaniem, kontrola działalności urzędów, przedsiębiorstw, zakładów i instytucji podległych. Ponadto rady miały prawo stanowić przepisy prawne oraz wprowadzać daniny, opłaty i świadczenia. W ramach PWRN wyróżniać należy jako czynnik społeczny Wojewódzką Radę Narodową oraz – jako czynnik (pion) administracyjny – Prezydium WRN.

Struktura organizacji

...

Rada

Rada działa głównie poprzez sesje plenarne oraz komisje. Pierwsza sesja olsztyńskiej WRN w nowym kształcie ustrojowym miała miejsce 24 maja 1950 r. ; ostatnia ….
Skład Rady, jako organu przedstawicielskiego, ustalany był w drodze wyborczej, niemniej, w myśl uchwały Rady Ministrów z 17 kwietnia 1950 r. radnymi I-szej kadencji stali się radni rad już istniejących (tj. oktrojowanej 28 grudnia 1945 r. OWRN). Pierwsze wybory do rad narodowych odbyły się 5 grudnia 1954 r.
Początkowo kadencja rad trwała 3 lata, w 1963 r. wydłużono ją o rok i zrównano tym samym z okresem trwania kadencji Sejmu PRL. Jednocześnie zaczęła obowiązywać zasada równoczesności wyborów do Sejmu i rad narodowych. Kolejne wybory do rad narodowych odbyły się: 02 lutego 1958 r. (II kadencja); 16 kwietnia 1961 r. (III kadencja); 30 maja 1965 r. (IV kadencja); 01 czerwca 1969 r. (V kadencja); 09 grudnia 1973 r. (VI kadencja); 23 marca 1980 r. (VII kadencja); 17 czerwca 1984 r. (VIII kadencja); 19 czerwca 1988 r. (IX kadencja).
Liczbę radnych ustalała Rada Państwa. Olsztyńska WRN II kadencji liczyła 120 radnych, następnie spadła do 90, a od 1965 r. do końca 1973 r. WRN liczyła 100 radnych.
Rady narodowe na szczeblu wojewódzkim obradowały na sesjach zwyczajnych zwoływanych przynajmniej raz na kwartał oraz sesjach nadzwyczajnych, zwoływanych stosownie do potrzeb. Sesje odbywały się na posiedzeniach, których liczbę dyktowały potrzeby. Pracę Rady regulowały regulaminy narzucane przez Radę Państwa. Pierwszy z nich, wprowadzony uchwałą z dnia 12 maja 1950 r., obowiązywał do 1958 r.
Na pierwszej sesji w kadencji Rada narodowe powoływała komisje stałe, które stanowiły jej wewnętrzne organy pomocnicze. Komisje powoływane były na okres jednej kadencji, a ich liczbę, rodzaj i wielkość składów osobowych musiały być zgodne z wytycznymi Rady Państwa. Komisje przygotowywały projekty aktów prawnych oraz sprawowały nadzór nad działalnością organów wykonawczych Rady, czyli wydziałów Prezydium. Rada narodowa w odrębnym głosowaniu wybierała przewodniczącego komisji, którym musiał być radny, miała też prawo dokonywać zmian w składzie osobowym komisji w trakcie trwania kadencji. Organizację i tryb pracy komisji określał uchwalony przez nią regulamin podlegający zatwierdzeniu przez Radę.
W latach 1950-1954 (I kadencja) w ramach WRN działały komisje: Finansów, Budżetu i Planu; Oświaty i Kultury; Rolnictwa i Leśnictwa; Budownictwa; Komunikacyjna; Zdrowia; Pracy i Pomocy Społecznej; Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej; Handlu oraz Komisja Drobnej Wytwórczości i Przemysłu Miejscowego. W II kadencji (1954 r.) dołączono Komisję Porządku Publicznego. W III kadencji powołano 12 komisji stałych: Budownictwa i Gospodarki Komunalnej; Zdrowia; Handlu; Zatrudnienia i Pomocy Społecznej; Turystyki i Kultury Fizycznej; Przemysłu i Drobnej Wytwórczości; Porządku Publicznego; Komunikacji; Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej; Budżetu i Planu; Kultury; Oświaty.
W latach 1961-1965 funkcjonowały komisje: Budownictwa i Gospodarki Komunalnej; Zdrowia i Pomocy Społecznej; Turystyki i Wychowania Fizycznego; Przemysłu i Drobnej Wytwórczości oraz Zatrudnienia; Komunikacji i Porządku Publicznego; Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej; Budżetu i Planu Gospodarczego; Oświaty i Kultury; Zaopatrzenia.
W latach 1965-1969 ww. schemat uległ nieznacznym zmianom: w miejsce Komisji Budżetu i Planu Gospodarczego powołano Komisję Planu Gospodarczego, Budżetu i Finansów, a miejsce Komisji Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej zajęły komisje Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego oraz Rolnictwa i Gospodarki Wodnej.
W kadencji obejmującej lata 1969-1974 zachowano tę strukturę (oraz nazewnictwo) komisji, przy przywróceniu Komisji Rolnictwa, Leśnictwa i Gospodarki Wodnej. Wewnętrznymi organami komisji byli jej przewodniczący, zastępca i sekretarz (stanowiący łącznie prezydium komisji). W ramach komisji mogły powstawać podkomisje (w przypadku PWRN działo się tak np. w przypadku Komisji Oświaty i Kultury). W ramach komisji możliwe było również powołanie zespoły doraźne, nazywane zazwyczaj zespołami problemowymi.

Przewodniczący PWRN Olsztyn

Mieczysław Moczar (24 maja 1950 r. - 16 kwietnia 1952 r.)
Juliusz Malewski (16 kwietnia 1952 r. -31 października 1956 r.)
Zbigniew Januszko (31 października 1956 r. - 17 grudnia 1959 r.)
Marian Gotowiec (17 grudnia 1959 r. - 26 kwietnia 1972 r.)
Sergiusz Rubczewski (26 kwietnia 1972 r. -10 grudnia 1973 r).

Bibliografia

...