Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim
źródło: www.zamiasto.com.pl
Siedziba	Nowe Miasto Lubawskie
Adres	ul. Kościelna 10 13-300 Nowe Miast Lubawskie
Data powołania	ok. 1325 r.
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolickie
Diecezja	toruńska
Dekanat	Nowe Miasto Lubawskie
Kościół	Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim
http://www.deon.pl/parafie-koscioly/parafia-kosciol,7640,sw-tomasza-apostola-sanktuarium-matki-bozej-lakowskiej,nowe-miast-lubawskie.html

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim – parafia rzymskokatolicka położona w woj. warmińsko-mazurskim, w diecezji toruńskiej, dekanacie Nowe Miasto Lubawskie.

Historia miejscowości

W Polsce Piastowskiej rzeka Drwęca stanowiła naturalną granicę pomiędzy Ziemią Lubawską a Ziemią Chełmińską. Miejscowość o nazwie Nowe Miasto utworzono na prawym brzegu Drwęcy. Akt lokacyjny jest datowany na rok 1325. Lokacji miasta dokonał Otton von Lutterberg pełniący funkcję komtura na Ziemi Chełmińskiej.

Dzieje parafii

Parafia pw. św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim została założona mniej więcej w tym samym czasie co same miasto, a więc ok. 1325 r. Źródła historyczne niewiele mówią na temat dziejów parafii w epoce średniowiecza. Pierwsze wzmianki są datowane dopiero na schyłek XV w. i dotyczą tamtejszego duchownego.

Teren na którym później miała powstać parafia administracyjnie należał do diecezji chełmińskiej. Taki stan rzeczy utrzymywał się do XIV w. Ok. 5 lat przed lokacją miasta obszar ten wszedł w skład diecezji pomezańskiej. Mocą bulli papieskiej z 1601 r. parafię oddano pod opiekę diecezji chełmińskiej, tak jak to miało miejsce pierwotnie.

Okres reformacji odbił się szerokim echem na obszarze parafii św. Tomasza Apostoła. Idee reformatorów zostały przyjęte przez znaczą część mieszkańców Nowego Miasta. Wedle szacunków w wieku XVII protestanci stanowili już połowę ogółu mieszkańców. Walkę w obronie wiary katolickiej podjęła mi.in. rodzina Działyńskich. Paweł z Działyńskich podjął nawet kroki w celu sprowadzenia do miasta reformatorów w celu zaniechania szerzenia się protestanckich idei, co nastąpiło w 1624 r. W tym okresie wybudowany został klasztor, który jednak został doszczętnie zniszczony za sprawą wojsk szwedzkich (1629 r.).

Na terenie Nowego Miasta od XIX w. większość mieszkańców deklarowała katolicyzm, choć nie była to zdecydowana większość, w I poł. XIX w. katolicy stanowili ok. 58% populacji miasta.

Od wybuchu II wojny światowej duchowieństwo parafii św. Tomasza Apostoła było silnie prześladowane. Naziści przejęli władzę nad tym obszarem już na początku wojny, tj. 03.09.1939 r. Dwa dni później aresztowano ówczesnego proboszcza – Leona Prybę, który był więziony przez Niemców jeszcze kilka razy. Zmarł w obozie w Dachau w 1942 r.

Kościół parafialny

Kościół pw. św. Tomasza Apostoła zaczęto budować ok. roku 1325 w związku z powstaniem miasta. 09.02.1971 r. świątynia zyskała status Bazyliki Mniejszej (dekret – Sacra Congregatio pro Cultu Divino).

Obiekt wzniesiono w stylu gotyckim. Budynek posiada trzy nawy. W budowę późniejszej bazyliki byli zaangażowani członkowie Zakonu Krzyżackiego.

Świątynia przeżywała największy okres świetności na przestrzeni XVII/XVIII w. dzięki zaangażowaniu Jana Ewertowskiego pełniącego funkcję proboszcza parafii.

Do dnia dzisiejszego w bazylice można podziwiać cenne malowidła ścienne datowane na okres średniowiecza oraz wieku XVIII (w stylu barokowym).

Nieistniejące zabytki sakralne

• Kaplica św. Wawrzyńca
• Kaplica św. Jerzego
• Dom zakonny Zgromadzenia Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo

Kler parafialny

Proboszcz: ks. kan. Zbigniew Markowski

Zobacz też

Nowe Miasto Luba[1][09.08.2014]
Bazylika św. Tomasza Apostoła w Nowym Mieście Lubawskim[2][09.08.2014]

Bibliografia

Strona parafii[3][09.08.2014]
Bazylika Mniejsza: Nowe Miasto Lubawskie[4][09.08.2014]
Wykaz parafii: Nowe Miasto Lubawskie[5][09.08.2014]