Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim
Cerkiew pw. Podwyższenia Krzyża Świętego w Górowie Iławeckim – zabytek architektury sakralnej wzniesiony w połowie XIV wieku.
Fot. Mieczysław Kalski
Spis treści
Położenie
Świątynia została wzniesiona w północno-zachodnim narożu średniowiecznej zabudowy Górowa Iławeckiego. Obecnie znajduje się przy ul. Ripeckiego 1.
Historia
Świątynia został wzniesiona, pomiędzy latami 1335 a 1367. W 1655 r. uległa częściowemu zniszczeniu w skutek pożaru. W kolejnych latach przywrócono jej pierwotny charakter. Ponownie wyremontowano ją w 1866 r. i odnowiono w roku 1911. Do 1945 r. służyła miejscowej gminie ewangelickiej. Po II wojnie światowej została opuszczona i stopniowo zaczęła popadać w ruinę. W 1981 r. budowlę nabyła wspólnota kościoła greckokatolickiego. Na jej potrzeby przeprowadzono remont i niezbędne prace adaptacyjne. W dniu 6 czerwca 1982 r. nowa cerkiew została poświęcona, wówczas też odprawiono w niej pierwsze nabożeństwo.
Opis
Jest to kościół gotycki, zbudowany z cegły na podmurowaniu z kamieni polnych, orientowany, salowy, bez wydzielonego prezbiterium. Ściany jego korpusu zostały oszkarpowane. Podzielono je wąskimi ostrołukowymi oknami i ozdobiono pasami blend. Ozdobny jest także uskokowy szczyt, zwieńczony filarkami i oddzielony bielonym pasem podokapowym, obiegającym cały korpus budynku. Znajdująca się po stronie zachodniej wieża została pokryta dachem namiotowym. Po stronie północnej znajduje się kaplica oraz kruchta. Kruchta jest dwukondygnacyjna, z lożą kolatorską w wyższej kondygnacji, ma sklepienie krzyżowe wsparte na konsolach. Kaplica z dwoma półszczycikami uskokowymi i bielonymi blendami ma sklepienie dwuprzęsłowe, krzyżowe. W latach 1987-1988 posesja, na której znajduje się cerkiew została ogrodzona murem z kamienia ciosanego i przęsłami z metalowych prętów.
Wyposażenie
Wnętrze świątyni jest tynkowane, strop drewniany, malowany, z ornamentem akantu i scenami ze Starego i Nowego Testamentu, a w rogach z wizerunkami czterech ewangelistów. Ikonostas i polichromię ścian wykonał prof. Jerzy Nowosielski z Krakowa. Zachowany ołtarz główny pochodzi z drugiej połowy XVII wieku i wykonany został w warsztacie Jana Pfeffera, podobnie zresztą jak ambona, datowana na 1664 r. W tym samym czasie wykonano stalle i emporę podorganową. Rzeźbiony prospekt organowy pochodzi z roku 1701 i jest dziełem Jana Chrystiana Dobla.
Bibliografia
- Bartoszyce: z dziejów miasta i okolic, red. Jan Borodzicz [i in.], Olsztyn 1987, Wydawnictwo Pojezierze, s. 207-208.
- Hryciuk Roman, Petraszko Marian, Bartoszyce : z dziejów miasta i powiatu, Olsztyn1969, Wydawnictwo Pojezierze, s. 116.
- Rzempołuch Andrzej, Przewodnik po zabytkach sztuki dawnych Prus Wschodnich, Olsztyn 1992, Wydawnictwo Remix, s. 7-8.
Zobacz też
- Materiał zamieszczony na stronie internetowej www.grekokatolicy.pl, dostęp 19.01.2015 r.
