Dworzec w Gutkowie

Dworzec w Gutkowie to jeden z ostatnich istniejących na terenie Warmii i Mazur dworców kolejowych reprezentujących typ tzw. dworców barakowych, wznoszonych w Prusach na liniach bocznych, oddawanych do użytku w latach 80 i 90-tych XIX w.

Gutkowo
Dworzec w Gutkowie, ob. przy ul. Sokolej w Olsztynie
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	Olsztyn
Gmina	Olsztyn
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Gutkowo
Położenie na mapie Polski Gutkowo
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Historia

Dworzec w Gutkowie został wzniesiony w 1883 r. w związku z uruchomieniem linii kolejowej Olsztyn – Morąg, na trasie której znajdowała się ówczesna, podolsztyńska wieś Gutkowo Rok później otwarto trasę Gutkowo – Dobre Miasto – Orneta - Pieniężno – Kobbelbude (ob. Swietłoje), która połączyła Olsztyn ze stolicą prowincji dawnych Prus Wschodnich, tj. Królewcem. Gutkowo stało się wówczas istotnym składnikiem olsztyńskiego węzła kolejowego. W obrębie stacji w Gutkowie jako pierwszy wzniesiono budynek dworca połączony ze spedycją kolejową oraz sąsiedni budynek mieszkalny połączony z budynkiem gospodarczym (ul. Sokola 5). W kolejnych latach stacje rozbudowano o budynki mieszkalne, gospodarcze i dwie nastawnie. Wg ówczesnej nomenklatury dworzec w Gutkowie zaliczał się do dworców 3 klasy. Po drugiej wojnie światowej połączenie Olsztyn – Gutkowo-Orneta zostało uruchomione jako pierwsze w województwie olsztyńskim. Pociąg przejechał na tym odcinku już 2 marca 1945r. Dworzec w Gutkowie stracił na znaczeniu, kiedy do Gutkowa zaczęła docierać komunikacja miejska z Olsztyna (część wsi Gutkowo włączono w granice miasta Olsztyna w 1987r.). Dworzec pozostawał czynny do 1993 r.; kasa z poczekalnią kilka lat dłużej (działała jeszcze w latach 2000 – 2004). W związku z dewastacją i próbami podpalenia budynek dworca został zamknięty na stałe przed dostępem osób postronnych.

Budynki stacji kolejowej

Dworce kolejowe typu barakowego budowano jako obiekty parterowe, głównie w konstrukcji szkieletowej z wypełnieniem ceglanym (tzw. mur pruski), elewacje oszalowując pionowo deskami. Większość tego typu dworców była z czasem modernizowana i rozbudowywana, co wiązało się zwykle z ich rozbiórką. Zachowany dworzec w Gutkowie jest jednym z ostatnich tego typu obiektów w regionie. Tworzy on zwarta bryłę z dostawionym do niego budynkiem spedycji z rampą, w którym zachowały się historyczne wrota, okna oraz koniowiązy w jednej ze ścian. W otoczeniu dworca zachowany jest także starodrzew oraz szpaler będący pozostałością alei dojazdowej do dworca. W obrębie stacji kolejowej istnieją także historyczne, kolejowe budynki gospodarcze oraz mieszkalne przeznaczone pierwotnie dla rodzin kolejarskich (ul. Sokola 5, 7, 9), a także dwie nastawnie (ul. Bażantowa, I. Łukasiewicza).

Budynki mieszkalne na stacji kolejowej w Gutkowie

Bibliografia

1. Archiwum Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Olsztynie
2. A. Piątkowski, Kolej Wschodnia w latach 1842-1880. Z dziejów transportu kolejowego na Pomorzu Wschodnim, Olsztyn 1996.
3. J. Sikorski, Rozwój przestrzenny miasta, [w:] S. Achremczyk, W. Ogrodziński (red.), Olsztyn 1353 – 2003, Olsztyn 2003.