Chełchy (gmina Świętajno)

Chełchy
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	olecki
Gmina	Świętajno
Liczba ludności (2010)	387 (łącznie Chełchy i Dunajek)
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Chełchy
Położenie na mapie Polski Chełchy
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Chełchy (niem. Chelchen bei Duneyken, od 1938 r. Kelchen) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko–mazurskim, w powiecie oleckim, w gminie Świętajno. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa suwalskiego. W latach 1999–2001 wieś wchodziła w skład powiatu olecko–gołdapskiego. Miejscowość w 2010 roku liczyła 387 mieszkańców (dane dotyczą mieszkańców Chełch i Dunajka). Obecnie funkcję sołtysa sprawuje Mirosław Brodowski.

Położenie

Wieś położona jest w północno–wschodniej części województwa warmińsko–mazurskiego na Pojezierzu Ełckim, nad jeziorem Chełchy, 15 km na zachód od Olecka i 5 km na północ od Świętajna, na północ od drogi wojewódzkiej nr 655.

Dzieje miejscowości

Wieś powstała w ramach kolonizacji północno–wschodnich terenów Prus Książęcych. Wykształciła się ona z dóbr nadanych przez księcia Albrechta staroście Krzysztofowi von Glaubitzowi w 1558 roku. Było to 100 łanów na prawie lennym z obowiązkiem dwóch służb zbrojnych, ale też z piętnastoletnią wolnizną. Na większości tego obszaru powstały Doliwy - pierwszy majątek szlachecki na terenie starostwa straduńskiego. Chełchy natomiast były wymieniane w źródłach już w 1546 roku (jako Kalchen), jednak wydzieliły się z Doliw dopiero w pierwszej połowie XVII wieku. Obejmowały wówczas dziewięć łanów i były majątkiem szlacheckim. W XVIII wieku dzierżawcami majątku byli Dzięgielowie, polska rodzina szlachecka. Później była to wieś zamieszkana przez wolnych chłopów. Chełchy należały do parafii ewangelickiej w Świętajnie.

Liczba mieszkańców:

• 1857 r. - 178 osób

• 1933 r. - 52 osoby

• 1939 r. - 42 osoby

Zabytki

• park dworski z przełomu XIX i XX wieku wraz z przyległym terenem obejmującym: zabudowę mieszkalną i gospodarczą (dwie obory, cielętnik, magazyn, wiata), teren cmentarza rodzinnego ewangelickiego oraz aleję dojazdową
• cmentarz ewangelicki z XIX wieku

Bibliografia

Białuński Grzegorz, Kolonizacja "Wielkiej Puszczy" (do 1568 roku) - starostwa piskie, ełckie, straduńskie, zelkowskie i węgoborskie (węgorzewskie), Olsztyn 2002.
Olecko. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar i in., Olsztyn 1974.
Statistisch-Topographisches Adreß-Handbuch von Ostpreussen, Commission bei Wilhelm Koch, Königsberg 1857.
Wojewódzka ewidencja zabytków [12.11.2013]
Gminna ewidencja zabytków, udostępniona E-ncyklopedii przez Urząd Gminy w Świętajnie, 30.12.2013.
Bank Danych Lokalnych GUS [12.11.2013]
Verwaltungsgeschichte [12.11.2013]