Orłowo (gmina Nidzica)
| Orłowo | |
| | |
| Rodzaj miejscowości | wieś sołecka |
| Państwo |  Polska
|
| Województwo | warmińsko - mazurskie |
| Powiat | nidzicki |
| Gmina | Nidzica |
| Sołectwo | Orłowo |
| Liczba ludności (Pole-obowiązkowe) | Pole-obowiązkowe |
| Strefa numeracyjna | (+48) 89 |
| Tablice rejestracyjne | NNI |
| Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego   Orłowo | |
| Położenie na mapie Polski  Orłowo | |
{{#invoke:Koordynaty|szablon}} | |
Orłowo (niem. Orlau) – wieś sołecka w Polsce w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nidzickim, w gminie Nidzica. W latach 1975-1998 miejscowość przynależała administracyjnie do województwa olsztyńskiego.
Spis treści
Charakterystyka fizjograficzna
Orłowo położone jest nieopodal Jeziora Orłowo oraz Jeziora Orłowo Małe. Wieś graniczy z dwoma rezerwatami: żółwia błotnego i Jeziora Orłowo Małe. Miejscowość leży na terenie gminy Nidzica, przez obszar której przebiega jedna z głównych granic fizyczno-geograficznych Europy, oddzielająca Obszar Europy Zachodniej od Obszaru Europy Wschodniej. Ponadto 19.000 ha powierzchni gminy zajmują lasy i grunty leśne. Istotnym zasobem naturalnym gminy są surowce mineralne, tj. żwiry i piaski, torfy i węgiel brunatny, kreda jeziorna, gytia i ziemia okrzemkowa.
Dzieje miejscowości
Wieś lokowano ok. 1379 r. W tym roku komtur ostródzki Burchardt von Mansfeld wystawił przywilej na założenie wsi czynszowej Jakobowi. Zasadźca otrzymał 6 wolnych od czynszu łanów, 1/3 z opłat sądowniczych, czynsz z karczmy oraz prawo swobodnego połowu w Jeziorze Orłowo . Mieszkańcy wsi byli zobowiązani do 13 szelągów, 2 kur z 56 łanów i dziesięciny w wysokości szefla owsa. Nazwa wsi pochodzi od nazwiska pierwszego właściciela - Orłowskiego. W 1437 r. wieś objęła 60 łanów: 6 sołtysowych, 18 chłopskich i 22 puste. Ok. 1470 r. Marcin Truchses – komtur ostródzki nadał Jerzemu z Balic 6 włók na prawie chełmińskim, które przedtem posiadał Maciej Orłowski. W 1493 r. Jan von Tieffen – wielki mistrz przekazał Marcinowi z Likus 6 włók w Orłowie. Na nowym właścicielu ciążył obowiązek jednej służby zbrojnej. W 1537 r. Orłowo otrzymał starosta niborski Piotr Kobierzycki. W 1600 r. we wsi mieszkali sami Polacy. W 1644 r. właścicielem miejscowości był podskarbi koronny – Jan Krasiński. W XVII w. wieś była także w posiadaniu Michałowskich. W 1717 r. było tu 6 chłopów. Na przełomie XVIII/XIX w. we wsi działał tartak i młyn. Obok funkcjonował także majątek Orłowo, który powstał w 1537 r. kiedy książę Albrecht nadał staroście nidzickiemu Petrowi von Kobersee 60 łanów na prawie lennym oraz prawo sądownicze. W 1817 r. liczba mieszkańców wynosiła 108, w 1846 r. – 201, w 1858 r. – 312, w 1867 r. – 154, w 1871 r. – 149, w 1885 r. – 234, w 1895 r. – 245, w 1905 r. – 225, w 1910 r. – 195, w 1939 r. – 425 . Liczba domów w kolejnych latach przedstawiała się następująco: w 1817 r. – 18, w 1846 r. – 19, w 1858 r. – 31, w 1871 r. – 27, w 1885 r. – 31, w 1895 r. – 35, w 1905 r. – 33, w 1910 r. – 31. Nie zachowała się informacja o formie zabudowy wiejskiej.
Kultura
W Orłowie znajduje się Rezerwat żółwia błotnego oraz rezerwat przyrody Jezioro Małe. We wsi obchodzi się Dzień Żółwia oraz organizuje się coroczne festyny. Działa tu także świetlica oraz Orłowskie Stowarzyszenie Ocal.
Ludzie związani z miejscowością:
Z miejscowością wiąże się postać Jana Krasińskiego - podskarbiego Koronnego oraz rodzina Michałowskich i Fanke. W kadencji 2011 - 2015 sołtysem wsi jest Edyta Głażewska.
Zabytki:
Do dzisiejszych czasów zachowały się założenia dworsko – parkowe, folwark i folwarczna zabudowa mieszkalna (tzw. czworaki), cmentarz rodowy – Fanke, cmentarz wojenny z I wojny światowej, aleja przydrożna.
Bibliografia:
Kujawski Wojciech, Łyna - Wadąg. Szlak wodny, Olsztyn 2013, 447 ss.
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, pod red. Bronisława Chlebowskiego, Filipa Sulimierskiego, Władysława Walewskiego, t. VII, Warszawa 1885, 960 ss.
Wijaczka Jacek, Dzieje wsi do końca XVIII wieku, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 165 - 202.
Zielińska Agnieszka, Dzieje miasta i okolic w latach 1807 - 1914, [w:] Historia Nidzicy i okolic, pod red. Waldemara Rezmera, Nidzica 2012, s. 202 - 267.
Zobacz też
www.nidzica.wm.pl
