Lobelia jeziorna

Lobelia jeziorna
Lobelia dortmanna
L.
Lobelia jeziorna - Bilder ur Nordebns Flora. Autor: Carl Lindman. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny naczyniowe
Gromada	okrytonasienne
Klasa	dwuliścienne
Rząd	astrowce
Rodzina	dzwonkowate
Rodzaj	lobelia
Gatunek	lobelia jeziorna
Synonimy

Lobelia jeziorna, stroiczka wodna, stroiczka jeziorna (Lobelia dortmanna L.) – gatunek roślin z rodziny dzwonkowatych (Campanullaceae).

Morfologia

Lobelia jeziorna jest zimozieloną, kłączową byliną wodną. Roślina tworzy prosty, wzniesiony na wysokość od 20 do 70 cm, pęd. U nasady pędu występuje podwodna rozeta liści, równowąskich, osiągających długość do kilku cm i szerokość do 5 mm. Liście są grubawe, na szczycie tępo zaokrąglone, odgięte w tył, z dwoma kanałami powietrznymi w środku. Ponad rozetą, w zanurzonej części, występują na łodydze nieliczne, drobne liście łuskowate. Kwiaty są obupłciowe, białe lub biało-niebieskie, dzwoneczkowate, zwisające, zebrane w luźny kwiatostan groniasty, osadzone pojedynczo w kątach łuskowatych przysadek, na szypułkach do długości 2 cm. Korona zróżnicowana ma szypułkę do 8 mm i 5 nierównych łatek. Działki kielicha drobne, trójkątne, wzniesione, o długości do 2 mm. Pręciki zrośnięte w rurkę. Słupek o dwułatkowym znamieniu. Kwiaty nadwodne są otwarte, zapylane przez owady. Kwiaty podwodne klejstogamiczne, zamknięte podczas kwitnienia i wówczas następuje samozapylenie. Rozmnóżki rozwijają się jesienią. Kwitnie od lipca do sierpnia. Owoc stanowi torebka o długości ok. 2 cm, pękająca do góry dwiema klapami.

Rozmieszczenie i ekologia

Lobelia jeziorna jest reliktem borealno-atlantyckim. Występuje w Ameryce Północnej i Europie – głównie w południowej części Półwyspu Skandynawskiego, znacznie rzadziej w Wielkiej Brytanii, we Francji, Belgii, Niemczech. W Polsce występuje wyłącznie na Pomorzu Środkowym i Zachodnim (w okolicach Chojnic i Bytowa), w okolicach największej koncentracji jezior lobeliowych. Przez Polskę przebiega południowa granica zasięgu lobelii jeziornej w Europie.

Roślina występuje w strefie przybrzeżnej jezior oligotroficznych, ubogich w składniki odżywcze, o czystych, stojących wodach, z małą zawartością związków mineralnych oraz zawartością wapnia nie przekraczającą 20 mg/l (jeziora lobeliowe). Rośnie przy brzegu, na głębokości 10-30 cm (na głębszych stanowiskach nie zakwita). Występuje razem z poryblinem jeziornym.

Lobelia jeziorna występuje wyłącznie w jeziorach o małej twardości wody, a często także stosunkowo niskiej trofii, przeważnie o kwaśnym odczynie. Jeziora takie, określane jako lobeliowe, zawdzięczają swą nazwę właśnie lobelii jeziornej. Obecność kilku tego typu jezior stwierdzono na Warmii i Mazurach, jednak lobelia jeziorna w nich nie występuje.

Wartość użytkowa

Roślina trująca. Zawiera w swych tkankach alkaloid – lobelinę.

Roślina objęta w Polsce ścisłą ochroną gatunkową. Gatunek narażony w Polsce na wyginięcie (kategoria V na czerwonej liście). Zagrożenie dla rośliny stanowią zanieczyszczenia jezior i glony zarastające ich naturalne stanowiska w zbiornikach wodnych.

Ciekawostki

Liczne gatunki z rodzaju Lobelia są uprawiane jako rośliny ozdobne. Ich walorami są ładne kwiaty i ulistnienie. W zależności od gatunku uprawiane są jako rośliny rabatowe i obwódkowe w ogrodach, jako rośliny doniczkowe w wiszących lub stojących pojemnikach. Niektóre gatunki nadają się do obsadzania oczek wodnych.

Zobacz też

pl.wikipedia.org, Lobelia jeziorna [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, Lobelia [22.04.2014]

Bibliografia

Atlas rozmieszczenia roślin naczyniowych chronionych w Polsce, red. Adam Zając, Maria Zając, Kraków 1997.
Flora i Fauna wód śródlądowych. Przewodnik, red. Wolfgang Engelhardt, tłum. Stefan Łukomski, Warszawa,1998.
Zarzycki Kazimierz, Szeląg Zbigniew, Red list of the vascular plants in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 11-20.