Sorkwity (gmina wiejska)

Z Encyklopedia Warmii i Mazur
Skocz do: nawigacja, szukaj
Gmina Sorkwity
Województwo warmińsko-mazurskie
Powiat mrągowski
Rodzaj gminy wiejska
Wójt Józef Maciejewski
Powierzchnia 184,65 km²
Liczba sołectw 20
Liczba miejscowości 27
Liczba ludności (2013)
Gęstość zaludnienia 		4712
26 osób/km²
Strefa numeracyjna 89
Tablice rejestracyjne NMR
TERYT 2810052
Urząd gminy
ul. Olsztyńska 16 A 11-731 Sorkwity
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Sorkwity – gmina wiejska położona w centralnej części województwa warmińsko-mazurskiego i w zachodniej części powiatu mrągowskiego. Siedziba gminy znajduje się w Sorkwitach. Gmina rolnicza, której obszar znajduje się na Pojezierzu Mazurskim w mezoregionie Pojezierza Mrągowskiego. Gmina o dużej liczbie osób korzystających ze środowiskowej pomocy społecznej. Władzę w gminie sprawuje wójt Józef Maciejewski[1].

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Sorkwity zajmuje powierzchnię 184,65 km2[2], w tym:

  • użytki rolne: 53,2% (9820 ha)
  • lasy: 29,8% (5505 ha)
  • wody: 8,3% (1525 ha)

Gmina stanowi 17,3% powierzchni powiatu mrągowskiego.

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi[2]:

Sorkwity (gmina wiejska)
Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
Kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
 
Opis Ogółem Kobiety Mężczyźni
jednostka osób  % osób  % osób  %
liczba 4712 100 2360 50,1 2352 49,9
gęstość zaludnienia
(mieszk./km²) 		26 13 13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Sorkwity wynosiło -28 osób[2], co stanowi 12,4% migracji w powiecie mrągowskim oraz 0,8% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina Sorkwity była częścią powiatu mrągowskiego w nowoutworzonym województwie olsztyńskim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych[3], istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Sorkwity stała się gromadą.

W 1972 roku, na podstawie Ustawy z 29 listopada 1972 roku o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych[4], zmienił się w Polsce podział administracji terytorialnej. W wyniku wprowadzenia w życie ustawy, w dniu 1 stycznia 1973 roku, przywrócono podział państwa na gminy. Gmina wiejska Sorkwity została reaktywowana na mocy uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej z dnia 6 grudnia 1972 roku[5]. W skład nowo utworzonej gminy wchodziły obszary sołectw: Borowe, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa[6], przestał istnieć powiat mrągowski. Gmina Sorkwity została bezpośrednio częścią województwa olsztyńskiego. Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa[7] umiejscowiły ją w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie mrągowskim.

Gmina wiejska Sorkwity graniczy z gminami: Mrągowo, Piecki, Dźwierzuty, Biskupiec, Kolno, Reszel.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Borowe, Borowski Las, Burszewo, Choszczewo, Gizewo, Jełmuń, Jędrychowo, Kozłowo, Maradki, Nibork, Pustniki, Rozogi, Rybno, Sorkwity, Stama, Surmówka, Stary Gieląd, Szymanowo, Warpuny, Zyndaki.

Pozostałe miejscowości: Janiszewo, Kozarek Mały, Kozarek Wielki, Miłuki, Młynik, Rodowo, Słomowo, Załuki.

Gospodarka

Podstawową gałęzią rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Sorkwity jest rolnictwo oparte na gospodarstwach indywidualnych. Gmina jest typowym obszarem rolniczym, na którym do podstawowych form gospodarowania zalicza się produkcję roślinną i hodowlę zwierząt. Dominują w niej gospodarstwa małe o powierzchni do 5 ha włącznie (57,6%). Gospodarstwa powyżej 10 ha stanowią 33% wszystkich gospodarstw w gminie. Na obszarze gminy większość stanowią gleby dobrej jakości zaliczane do IV klasy bonitacyjnej.

Użytki rolne zajmują nieznacznie ponad 53% powierzchni gminy, w tym grunty orne: 63,9% (6283 ha), łąki i pastwiska zajmują 35,8% (3516 ha), a sady 0,2% (21 ha). W produkcji roślinnej dominuje uprawa zbóż, uprawiane są również rzepak, rzepik, ziemniaki. W produkcji zwierzęcej dominuje hodowla bydła (w 192 gospodarstwach), następnie trzoda chlewna (w 30 gospodarstwach) i drób (w 104 gospodarstwach). Natomiast pod względem liczby zwierząt gospodarskich sytuacja wygląda odwrotnie - zdecydowaną przewagę w hodowli wykazuje drób – 6306 sztuk, następnie trzoda chlewna – 5413 sztuk i bydło - 5247. W gminie Sorkwity jest 37 gospodarstw hodujących konie (204 sztuki)[8].

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie Sorkwity wynosiła w 2013 roku 314. W tym 12 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 302 tworzy sektor prywatny. 60 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 22 firmy w dziale przetwórstwo przemysłowe, 49 firm w dziale budownictwo, 25 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo. Działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi prowadziło 31 firm[2].
W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Turystyka nie odgrywa w gminie Sorkwity dominującej roli. Warunki przyrodnicze (w tym jeziora, lasy) i krajobrazowe sprzyjają rozwojowi turystyki w tym rejonie. Jednak brak całorocznej bazy noclegowej, słaby rozwój agroturystyki, słabe zagospodarowanie terenów rekreacyjnych utrudniają ten proces.

Gospodarstwa agroturystyczne znajdują się w miejscowościach: Borowski Las, Zyndaki, Choszczewo, Nibork, Borowe, Maradki[9].

Gmina Sorkwity należy do Związku Gmin Warmińsko-Mazurskich, Związku Gmin "Czyste Mazury" oraz Lokalnej Grupy Działania Stowarzyszenia "Południowa Warmia".

W nowej Strategii rozwoju województwa warmińsko-mazurskiego z 2013 r. teren gminy został zakwalifikowany do obszarów peryferyzacji społeczno-gospodarczej oraz do tzw. "Tygrysów warmińsko-mazurskich" obszarów wymagających strategicznej interwencji, ze względu na możliwości rozwojowe.

Liczba ludności bezrobotnej zarejestrowanej pod koniec 2013 roku w gminie Sorkwity wynosiła 440 osób[2], co stanowi 10,3% bezrobotnych w powiecie mrągowskim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 38,9% ludności[10].

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

Ludzie związani z gminą

Zabytki znajdujące się na terenie gminy

Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Sorkwity należą[11]:

  • kościół pw. św. Bonifacego w Rybnie
  • kościół ewangelicko-augsburski w Rybnie
  • cmentarze ewangelickie w: Jędrychowie, Maradkach, Pustnikach, Rozogach (2), Rybnie (2), Surmówce
  • kuźnia w Burszewie
  • zespół dworski w Jełmuniu, Rybnie, Jędrychowie
  • pałac w Sorkwitach
  • kościół ewangelicko-augsburski w Sorkwitach
  • kościół ewangelicko-augsburski w Warpunach

Szlaki i atrakcje turystyczne

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Sorkwity można uzyskać na stronach internetowych UG Sorkwity oraz IT Mrągowo.

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Sorkwity istnieją następujące placówki edukacyjne:

Sport

W gminie organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m.in.: gminne mistrzostwa w szachach, turnieje halowej piłki nożnej szkół podstawowych i gimnazjalistów, turnieje piłki nożnej chłopców i dziewcząt, Mistrzostwa Gminy Sorkwity w tenisie stołowym, Turniej Piłki Siatkowej o Puchar Wójta Gminy Sorkwity, Międzygminny Turniej Piłki Nożnej, Turniej Sołectw gminy Sorkwity, turniej siatkówki plażowej.

Na terenie gminy działają kluby:

Inne organizacje i instytucje

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich[12]:

Rezerwaty przyrody:

Obszary chronionego krajobrazu:

Obszary Natura 2000:

Z pozostałych form ochrony przyrody na terenie gminy wiejskiej Sorkwity znajduje się 18 pomników przyrody. Ochroną objęto m. in.: głaz narzutowy koło Bałowa[12].

Zobacz też:

Przypisy

  1. ↑ Urząd Gminy Sorkwity
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Portret terytorium, Bank Danych Lokalnych GUS
  3. ↑ Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl
  4. ↑ Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  5. ↑ Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim.
  6. ↑ Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl
  7. ↑ Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.[1]
  8. ↑ Strategia Rozwoju Gospodarczego Gminy Sorkwity na lata 2014-2024. Projekt, Olsztyn 2014. bip.warmia.mazury.pl
  9. ↑ UG Sorkwity
  10. ↑ Bank Danych Lokalnych GUS
  11. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [2]
  12. ↑ 12,0 12,1 Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [3]

Bibliografia

Dz.U. 1954 nr 43 poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1972 nr 49 poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 16 poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1975 nr 17 poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw. isap.sejm.gov.pl[20.10.2014]
Dz.U. 1998 nr 103 poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów.isap.sejm.gov.pl [20.10.2014]
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie, Olsztyn 1972.
Strategia rozwoju gminy Sorkwity na lata 2014 - 2024. Projek, Olsztyn 2014.
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [20.10.2014]
BIP Urzędu Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Urząd Gminy Sorkwity [20.10.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [20.10.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [20.10.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [20.10.2014]

Źródło: „http://encyklopedia.warmia.mazury.pl/index.php?title=Sorkwity_(gmina_wiejska)&oldid=128121”