Smardz jadalny

Smardz jadalny
Morchella esculenta
(L.) Pers.
Owocniki smardza jadalnego. Fot. Andreas Kunze. Źródło: Commons Wikimedia
Systematyka
Królestwo	grzyby
Gromada	grzyby workowe
Klasa	kustrzebniaki
Rząd	kustrzebkowce
Rodzina	smardzowate
Rodzaj	smardz
Gatunek	smardz jadalny
Synonimy

Smardz jadalny (Morchella esculenta (L.) Pers.) – gatunek grzyba wielkoowocnikowego z rodziny smardzowatych (Morchellaceae), rzędu kustrzebkowców (Pezizales).

Owocnik

Owocnik osiąga wysokość 3–10 cm (20 cm). Główka o wymiarach 3–8 cm x 3–6 cm jest szara, szaroochrowa, woskowatożółta, kulista lub jajowata, w środku pusta, z nieregularnie rozmieszczonymi alweolami (wnękami) na powierzchni, bez wyraźnie rozgraniczających żeber, dolną krawędzią przyrośnięta do trzonu. Trzon o wymiarach 5-9 x 2-4 cm, białoochrowy, pokryty jest drobnymi ziarenkami i pusty w środku.

Rozmieszczenie i ekologia

Smardz jadalny tworzy owocniki jednoroczne. Powstają one wczesną wiosną, od kwietnia i maja do czerwca, pojedynczo lub w grupach, w lasach i zaroślach liściastych, nad brzegami rzek i potoków, w parkach, w ogrodach, często pod jesionami i wiązami, również pod drzewami owocowymi, czasami na wysypiskach porośniętych zielenią, na nawożonych glebach, rzadziej w lasach iglastych. Jest to grzyb saprotroficzny.

Gatunek objęty jest ochroną gatunkową w Polsce, zaliczony do grzybów rzadkich – kategoria R na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ze względu na dość liczne stanowiska tego gatunku odnotowane w ostatnich latach na terenie całego kraju, również na Warmii i Mazurach, według niektórych nie należy do grzybów rzadkich, choć nie jest też pospolity.

Wartość użytkowa

Owocniki są jadalne, opisywane jako cenne pod względem spożywczym, smaczne, przydatne do obróbki zarówno świeże, jak i suszone, jednak w stanie surowym toksyczne dla człowieka.

Zobacz też

grzyby.pl [22.04.2014]
pl.wikipedia.org, smardz jadalny [22.04.2014]
indexfungorum.org [22.04.2014]

Bibliografia

Gumińska Barbara, Wojewoda Wiesław, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa 1985.
Flück Markus, Atlas grzybów. Oznaczanie, zbiór, użytkowanie, z je̜z. niem. tłum. Helena Terpińska-Ostrowska, Warszawa 1995.
Wojewoda Władysław, Ławrynowicz Maria, Red list of the macrofungi in Poland, [w:] Red lists of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski, red. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda i Zbigniew Szeląg, Kraków 2006, s. 55-70.