Zapusty

Zapusty
Dzień	ostatnie trzy dni karnawału
Symbole	przebierańcy, huczne zabawy
Inne nazwy	Zapust

Zapusty – ostatnie trzy dni karnawału obchodzone hucznie przez wszystkich członków wiejskiej społeczności. Równie często termin odnosił się do ostatniego dnia karnawału.

Zwyczaje na Warmii i Mazurach

W tym okresie przygotowywano najlepsze i najsmaczniejsze potrawy: plińce i pączki. Jeśli istniała taka możliwość, to główną zabawę składkową organizowano w miejscowej karczmie. Wędrówkę po wsi w celu zebrania składek rozpoczynał wówczas niedźwiedź. Młody chłopak w kożuchu lub grochowych strąkach tańczył pod każdą chałupą, dopóki nie otrzymał datku. Na Warmii zabawa zapustna był nazywana giełdą.

Popularne były również orszaki przebierańców. Często mężczyźni przebierali się za kobiety, a kobiety wkładały męskie stroje. Straszono także, zakładając maski z dyni lub buraka. W obrzędach dominującą rolę odgrywały kobiety. To one organizowały zabawy i wykonywały tańce o magicznym znaczeniu. Mężczyźni dołączali zazwyczaj pod koniec zabaw.

Jednym z zapustowych zwyczajów było wróżenie. Popularna wróżba polegała na zarzucaniu przez dziewczęta wianka z choiny na gałąź przybitą nad drzwiami. Jeśli wianek zawisł na gałęzi za pierwszym razem, oznaczało to zamążpójście w nadchodzącym roku. Zapustny wtorek rozpoczynały tańce z obręczą, którą zarzucano na dziewczęta. Partner pomagał dziewczynie wyskoczyć z koła, a wówczas ona biegła do muzykantów i płaciła okup. Zapusty kończyły się o północy we wtorek. Był to dzień najhuczniejszych zabaw. Na Warmii powszechnym zwyczajem było wynoszenie patelni do lasu lub zawieszanie jej w kominie – był to znak, że oto zaczął się okres postu. Oznajmiał to także dźwięk dzwonu bijącego o północy.

Symbole

• pączki
• plińce
• huczna zabawa urządzana ze składek mieszkańców wsi
• tańce z obręczą
• przebierańcy

Bibliografia

Chłosta Jan,Doroczne zwyczaje i obrzędy na Warmii, Olsztyn 2009.
Hochleitner Janusz, Kuchnia świąteczna na Warmii, [w:] Życie codzienne na dawnych ziemiach pruskich. Kuchnia dawnych ziem pruskich - tradycja i nowoczesność, red. Tomasz Chrzanowski, Olsztyn 2011, s. 132-148.
Mazury. Słownik stronniczy, ilustrowany, red. Waldemar Mierzwa, Dąbrówno 2008.
Szyfer Anna, Zwyczaje, obrzędy i wierzenia Mazurów i Warmiaków, Olsztyn 1968.
Warmiacy i Mazurzy. Życie codzienne ludności wiejskiej w I połowie XIX wieku, red. Bogumił Kuźniewski, Olsztynek 2002.