Kalinowo (gmina wiejska)

Gmina Kalinowo
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	ełcki
Rodzaj gminy	wiejska
Wójt	Andrzej Bezdziecki
Powierzchnia	284,46 km²
Liczba sołectw	42
Liczba miejscowości	47
Liczba ludności (2013) Gęstość zaludnienia	7050 25 osób/km²
Strefa numeracyjna	87
Tablice rejestracyjne	NEL
TERYT	2805032
Urząd gminy ul. Mazurska 11 19-314 Kalinowo
Strona internetowa gminy
Biuletyn Informacji Publicznej gminy

Gmina Kalinowo – gmina wiejska położona we wschodniej części województwa warmińsko-mazurskiego i powiatu ełckiego. Siedziba gminy znajduje się w Kalinowie. Gmina rolnicza, położona w południowo-wschodniej części Pojezierza Ełckiego, w której dominuje typowy krajobraz polodowcowy, pełen wzniesień i dolin wypełnionych jeziorami. Stanowi to doskonałe warunki dla wypoczynku stałego, turystyki pieszej, wodnej i wędkarstwa. Przez teren gminy przebiega trasa Ełckiej Kolei Wąskotorowej. Władzę w gminie sprawuje wójt Andrzej Bezdziecki.

Powierzchnia gminy

Gmina wiejska Kalinowo zajmuje powierzchnię 284,46 km², w tym:

• użytki rolne: 67,5% (19211 ha )
• lasy: 18,7% (5313,1 ha)
• wody: 3,8% (1073 ha)

Gmina stanowi 25,6% powierzchni powiatu ełckiego.

Budynek Urzędu Gminy Kalinowo.
Źródło: http://www.kalinowo.pl/

Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kalinowie. Fot. Adam Kliczek. Źródło: www.zatrzymujeczas.pl (CC-BY-SA-3.0)

Kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Pisanicy. Fot. Honza Groh. Źródło: Commons Wikimedia

Demografia

Liczba ludności gminy według danych z 2013 roku wynosi:

Opis	Ogółem		Kobiety		Mężczyźni
jednostka	osób	%	osób	%	osób	%
liczba	7050	100	3428	48,6	3622	51,4
gęstość zaludnienia (mieszk./km²)	25		12		13

Saldo migracji wewnętrznych i zagranicznych na pobyt stały w 2013 roku w gminie wiejskiej Kalinowo było dodatnie i wynosiło 4 osoby, co stanowi 5,2% przyrostu ludności w powiecie ełckim oraz 0,1% w województwie warmińsko-mazurskim.

Historia gminy jako jednostki administracyjnej

Po II wojnie światowej gmina wiejska Kalinowo wchodziła w skład powiatu ełckiego znajdującego się w województwie białostockim. W 1954 roku, na mocy Ustawy z dnia 25 września 1954 roku o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, istniejące dotychczas gminy zastąpiono gromadami. Gmina Kalinowo stała się gromadą. W jej skład weszły sołectwa: Długie, Dorsze, Iwaśki, Kalinowo, Koleśniki, Krzyżewo, Marcinowo, Maże i Piętki, a w 1972 roku przyłączono do niej obszar zniesionej gromady Milewo, wsie Skomętno i Zaborowo oraz część lasów państwowych Nadleśnictwa Pisanica obręb Zaborowo.

W 1973 roku, w wyniku wprowadzenia w życie ustawy o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, ponownie przywrócono w Polsce podział na gminy.

1 czerwca 1975 roku, na podstawie Ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, przestał istnieć powiat ełcki. Gmina wiejska Kalinowo została bezpośrednio częścią województwa suwalskiego.

Ponowne zmiany podziału administracyjnego państwa umiejscowiły gminę wiejską Kalinowo w powołanym 1 stycznia 1999 roku województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie ełckim.

Gmina wiejska Kalinowo graniczy: od północy z gminą Wieliczki, od północnego wschodu i wschodu z gminą Raczki, Augustów i Bargłów Kościelny w województwie podlaskim, od południa z gminą Rajgród (województwo podlaskie) i Prostki oraz z gminami Ełk i Olecko od zachodu.

Miejscowości na terenie gminy

Sołectwa: Borzymy, Czyńcze, Dudki, Długie, Dorsze, Golubie, Golubka, Ginie, Grądzkie Ełckie, Iwaśki, Jędrzejki, Kalinowo, Koleśniki, Krzyżewo, Kucze, Kulesze, Laski Małe, Laski Wielkie, Lisewo, Łoje, Makosieje, Milewo, Mazurowo, Maże, Marcinowo, Pisanica, Piętki, Prawdziska, Romanowo, Romoty, Skomętno Wielkie, Szczudły, Sypitki, Stacze, Skrzypki, Stożne, Turowo, Wierzbowo, Wysokie, Zaborowo, Zanie, Zocie.

Pozostałe miejscowości: Długoniedziela, Imionki, Kile, Burnie, Kuczki, Cybulki, Kowale, Mikołajki, Ryczywół, Skomętno Małe, Stare Cimochy.

Gospodarka

Dominującym kierunkiem rozwoju gospodarczego w gminie wiejskiej Kalinowo jest rolnictwo. Posiada ona korzystne warunki do jego rozwoju, na które składają się dobre gleby (dominują gleby klas III i IV), agroklimat lokalny, rzeźba terenu i warunki gruntowo-wodne. Rolnictwo w gminie Kalinowo opiera się na gospodarstwach indywidualnych, o charakterze wielokierunkowym, mało wyspecjalizowanych. Większość indywidualnych gospodarstw rolnych prowadzi równocześnie produkcję roślinną i zwierzęcą. W zasiewach dominują zboża w tym: pszenica, pszenżyto, jęczmień i mieszanki zbożowe, w mniejszym stopniu uprawiane są ziemniaki i rośliny przemysłowe. W hodowli dominują bydło i trzoda chlewna.

Pomimo istniejących warunków sprzyjających rozwojowi turystyki (w tym agroturystyki), w gminie Kalinowo nie odgrywa ona znaczącej roli. Gospodarstwa agroturystyczne istnieją w miejscowościach: Łoje, Makosieje i Stacze.

W gminie nie ma rozwiniętego przemysłu, dość dobrze rozwinięta jest sieć usług o zróżnicowanej strukturze i handel.

Liczba podmiotów gospodarki narodowej wpisanych do rejestru REGON w gminie wiejskiej Kalinowo wynosiła w 2013 roku 259. W tym 13 podmiotów należało do sektora publicznego, pozostałe 246 tworzy sektor prywatny. 56 firm było zarejestrowanych w dziale handel hurtowy i detaliczny, 21 firm w dziale przetwórstwo przemysłowe, 56 firm w dziale budownictwo, 31 w dziale: rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo, a firm prowadzących działalność związaną z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi było 4. Są to małe i średnie firmy zatrudniające od 1 do 5 osób.

Liczba bezrobotnych zarejestrowanych pod koniec 2013 roku w gminie wiejskiej Kalinowo wynosiła 725 osób, co stanowi 8,84% bezrobotnych w powiecie ełckim.

Ze środowiskowej pomocy społecznej korzysta w gminie 21% ludności.

Kultura i turystyka

Instytucje zajmujące się pracą na rzecz kultury na terenie gminy

• Gminny Ośrodek Kultury w Kalinowie
• Wiejski Dom Kultury w Pisanicy
• Gminna Biblioteka Publiczna w Kalinowie

Filia biblioteki znajduje się w Pisanicy

Wydarzenia kulturalne związane z gminą

• Święto Plonów
• Święto Pieczonego Ziemniaka w Pisanicy
• coroczne festyny rodzinne i imprezy integrujące lokalną społeczność

Ludzie związani z gminą

• Wacław Kasprzyk (1927-2011) – twórca ludowy, poeta

Zabytki znajdujące się na terenie gminy Do najcenniejszych zabytków znajdujących się na terenie gminy wiejskiej Kalinowo należą:

• kościół pw. Matki Bożej Królowej Polski w Pisanicy oraz kwatera wojenna z I wojny światowej na cmentarzu przykościelnym
• kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Kalinowie
• cmentarze ewangelickie w miejscowościach: Borzymy, Golubka, Grądzkie Ełckie, Kalinowo, Koleśniki, Krzyżewo, Laski Wielkie, Marcinowo, Maże, Milewo, Piętki, Romanowo, Romoty, Skomętno, Stożne, Turowo, Wysokie, Zanie
• cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w miejscowościach: Borzymy, Długie, Dorsze, Dudki (III obiekty), Makosieje, Piętki, Romanowo, Romoty
• wiata na przystanku kolei wąskotorowej w miejscowości Grądzkie Ełckie
• budynek stacyjny kolei wąskotorowej w Turowie
• zespół dworski w Wólce Golubskiej

Szlaki i atrakcje turystyczne

• mazursko-augustowski szlak kajakowy,
• szlak kajakowy Pisanica – jezioro Selmęt Wielki
• liczne jeziora będące źródłem ryb dla wędkarzy, stwarzające warunku dla żeglarzy oraz do uprawiania turystyki wodnej
• Ełcka Kolej Wąskotorowa

Informacje na temat atrakcji turystycznych znajdujących się na terenie gminy Kalinowo można uzyskać na stronie serwisu internetowego turystyka.elk.pl oraz na stronie kalinowo.pl

Religia

• Parafia pw. Matki Bożej Królowej Polski w Pisanicy
• Parafia pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w Borzymach
• Parafia pw. św. Andrzeja Apostoła w Prawdziskach
• Parafia pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kalinowie

Szkolnictwo

W gminie wiejskiej Kalinowo istnieją następujące placówki edukacyjne:

• Szkoła Podstawowa im. Marii Konopnickiej w Kalinowie
• Gimnazjum w Kalinowie
• Szkoła Podstawowa w Borzymach
• Szkoła Podstawowa w Sypitkach
• Zespół Wychowania Przedszkolnego w Prawdziskach
• Szkoła Podstawowa im. ks. W. Rogaczewskiego w Prawdziskach
• Zespół Szkół w Pisanicy: Szkoła Podstawowa im. Jana Pawła II w Pisanicy, Gimnazjum im. Jana Pawła II w Pisanicy

Sport

W gminie wiejskiej Kalinowo organizowane są różnorodne imprezy rekreacyjno-sportowe, m. in.: rozgrywki gminnej ligi piłki nożnej, turniej tenisa stołowego o Puchar Wójta Gminy Kalinowo, gminne zawody sportowo-pożarnicze organizowane przez Zarząd Gminy Związku OSP RP w Kalinowie, turniej gry w szachy, turniej brydżowy.

Na terenie gminy istnieją drużyny piłki nożnej w miejscowościach: Piętki, Kalinowo, Borzym, Laski Wielkie, Romanowo, Turowo, Milewo, Zaborowo, Pisanica, Wysokie. Przy Szkole Podstawowej im. Jana Pawła II w Pisanicy istnieje i działa KS LUKS ABC Żak.

Obszary chronione i pomniki przyrody

Na terenie gminy znajdują się obszary objęte różnymi formami ochrony przyrody. Należą do nich:

Obszary chronionego krajobrazu:

• Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Legi (8579,8 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Jezior Rajgrodzkich (7423 ha)
• Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Ełckiego (49297,2 ha)

Obszary Natura 2000:

• Specjalny obszar ochrony siedlisk Torfowisko Zocie (65,8 ha)

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1975, nr 17, poz. 92, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 maja 1975 r. w sprawie określenia miast oraz gmin wchodzących w skład województw, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Dz.U. 1998, nr 103, poz. 652, Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 7 sierpnia 1998 r. w sprawie utworzenia powiatów, isap.sejm.gov.pl [06.08.2014]
Uchwała Nr 13/V Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na gromady powiatu ełckiego, [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 2 grudnia 1954 r.
Uchwała Nr XIII/42/71 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 26 października 1971 r. w sprawie zniesienia i utworzenia niektórych gromad w województwie białostockim [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Białymstoku z dnia 24 grudnia 1971 r.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 30 VI 2013 r., GUS, Warszawa 2013.
UG Kalinowo, Plan rozwoju lokalnego gminy Kalinowo na lata 2004-2013 [14.08.2014]
Bank Danych lokalnych GUS, Portret terytorium [06.08.2014]
BIP Urzędu Gminy Kalinowo [06.08.2014]
Leksykon kultury Warmii i Mazur [06.08.2014]
Narodowy Instytut Dziedzictwa, Rejestr zabytków [06.08.2014]
Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska w Olsztynie [06.08.2014]
Urząd Gminy Kalinowo [06.08.2014]
UStat w Olsztynie [06.08.2014]