Romany

Romany
Pole-obowiązkowe Pole-obowiązkowe
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	szczycieński
Gmina	Szczytno
Liczba ludności (2010)	476
Strefa numeracyjna	(+48) 89
Kod pocztowy	12-100
Tablice rejestracyjne	NSZ
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Romany
Położenie na mapie Polski Romany
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Romany (niem. Rohmannen, od 1938 r. Rohmanen) – wieś w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie szczycieńskim, w gminie Szczytno.

W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie olsztyńskim.

Charakterystyka fizjograficzna

Wieś położona jest w makroregionie Pojezierza Mazurskiego na granicy dwóch mezoregionów: Pojezierza Mrągowskiego i Równiny Mazurskiej. Miejscowość leży w odległości 3 km na północ od Szczytna, przy drodze wojewódzkiej nr 600 w kierunku Mrągowa.

Dzieje miejscowości

W pobliżu wsi odkryto groby pochodzące z okresu kultury amfor kulistych. Wieś została założona w 1399 roku na prawie chełmińskim, na 50 łanach, z których pięć przypadło sołtysowi Piotrowi Mirowiczowi. W XV wieku osiedliło się tu wielu bartników, lecz w 1520 roku wciąż 12 łanów pozostawało pustych. W latach 1709-1711 wieś dotknęła szalejąca na Mazurach epidemia dżumy; do połowy tego stulecia była ponownie zasiedlana. W XVIII i XIX wieku mieszkańcy, obok rolnictwa, utrzymywali się z wypalania wapna. Dawniej owalnica, następnie wielodrożnica, wieś zachowała ten układ przestrzenny. W centrum wsi znajduje się staw, w ostatnich latach oczyszczony i zarybiony.

Liczba mieszkańców i gospodarstw rolnych 1782 – 29 gospodarstw 1818 – 174 osoby, 38 gospodarstw 1939 – 571 osób

Zabytki:

• Drewniana chałupa (nr 25) o wiele zabudowań mieszkalnych i gospodarczych z okresu: koniec XIX wieku – 1939
• Budynek szkoły z przełomu XIX i XX wieku, z czerwonej cegły; centrum wsi, na wzniesieniu
• Dawny cmentarz ewangelicki, z XIX wieku
• Cmentarz wojenny z I wojny światowej: zbiorowa mogiła w kształcie litery U, pomiędzy jej ramionami pojedyncza mogiła. W tej pierwszej pochowanych jest 18 żołnierzy i 1 oficer armii rosyjskiej, w drugiej – żołnierz armii niemieckiej; wszyscy polegli 30 sierpnia 1914 roku

Bibliografia:

1. Knercer Wiktor, Cmentarze wojenne z okresu I wojny światowej w województwie olsztyńskim, Warszawa 1995.
2. Kossert Andreas, Mazury. Zapomniane Południe dawnych Prus Wschodnich, przeł. Barbara Ostrowska, Warszawa 2004.
3. Letkiewicz Arkadiusz, Z dziejów miasta i gminy Szczytno, Rocznik Mazurski, t. 10, 2006, s. 30-37.
4. Liżewska Iwona, Knercer Wiktor, Przewodnik po historii i zabytkach ziemi szczycieńskiej, Olsztyn 1998.
5. Szczytno. Z dziejów miasta i powiatu, red. Jan Jałoszyński i in., Olsztyn 1962.
6. Bank Danych Lokalnych GUS:http://www.stat.gov.pl/bdl/app/samorzad_m.dims [data dostępu: 29.08.2013]
7. Deutsche Verwaltungsgeschichte: http://www.verwaltungsgeschichte.de/ortelsburg.html [data dostępu: 29.08.2013]
8. Wojewódzka Ewidencja Zabytków:http://www.wuoz.olsztyn.pl/ [data dostępu: 29.08.2013]

Przypisy

Zobacz też

Emes (dyskusja) 00:33, 22 wrz 2013 (CEST)Emes (dyskusja) 00:29, 22 wrz 2013 (CEST)