Krzyże przydrożne

Krzyże przydrożne – krzyże znajdujące się na Warmii, często stawiane przy domach, kościołach i skrzyżowaniach dróg.

Położenie

Krzyże przydrożne znajdują się na całym terytorium Warmii. Można je spotkać w różnych miejscach wsi i miast np.: przy domach, kościołach, na i przy cmentarzach, przy polnych i leśnych drogach, w miejscach opuszczonych.

Opis

Zachowane krzyże warmińskie nie stanowią jednolitego zespołu obiektów. Charakteryzują się one całym spectrum lokalnych rozwiązań ciesielskich, rzeźbiarskich, kowalskich czy kamieniarskiego rękodzieła artystycznego, a przy tym posiadają niewymierną wartość historyczną. Krzyże na Warmii tworzą zbiór około 1600 rozmaitych obiektów, o charakterze przydrożnym, przykościelnym, przydomowym i cmentarnym. Przyglądając się każdemu z osobna można dostrzec wiele wspólnych cech: materiałowych, kompozycyjnych i dekoracyjnych, które w pewien sposób opisują i charakteryzują krzyże.

Pomijając różnorodność cokołów i postumentów (granitowe, ceglane, betonowe), które były tylko sposobem ekspozycji krzyża w przestrzeni, można wyróżnić pięć typów krzyży: drewniane, kamienne, kute z żelaza, odlane z żeliwa oraz łączone z metalowych elementów. Ten podział pokrywa się z typologią krzyży spotykanych w innych regionach Polski. Na Warmii należy mówić o krzyżach w kategoriach symbolu, określającego katolicką specyfikę tego terenu.

Galeria zdjęć

• 

  Krzyż drewniany w Brąswałdzie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
• 

  Krzyż drewniany w Bukwałdzie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
• 

  Krzyż kuty z żelaza w Nagladach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
• 

  Krzyż w asyście drzew w Wymoju. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
• 

  Krzyż drewniany w Biedowie. Fot. Stanisław Kuprjaniuk
• 

  Krzyż drewniany w Bredynkach. Fot. Stanisław Kuprjaniuk

Bibliografia

Kuprjaniuk Stanisław, Krzyże na Warmii, „Posłaniec Warminski”, 2005, nr 7.
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Soduła Adam, Drewniane krzyże i kapliczki Warmii, „Przydrożne Pomniki Przeszłości”, red. A. Scheer, Świdnica 1998.

Linki zewnętrzne

Kapliczki Warmii [22.12.2013]