Kapliczki w Gietrzwałdzie
Kapliczki w Gietrzwałdzie – kapliczki w Gietrzwałdzie, datowane na XVIII, XIX i XX w., powiat olsztyński, gmina Gietrzwałd.
Spis treści
Położenie
Gietrzwałd to wieś parafialna i sanktuarium maryjne z Sanktuarium Narodzenia Najświętszej Marii Panny Matki Boskiej Gietrzwałdzkiej. Miejscowość znana przede wszystkim z objawień maryjnych, które miały miejsce od 27 czerwca do 16 września 1877 r., w rezultacie których na Warmii znacznie wzrosła religijność. Było to również wydarzenie, które przyczyniło się do budowy wielu kapliczek oraz stawiania krzyży przydrożnych.
Opis
We wsi i w okolicach znajduje się znaczna liczba kapliczek. Według szacunków jest ich dwanaście. Najstarszą jest kapliczka wzniesiona na przełomie XVIII i XIX w., położona zaraz za wsią przy rozwidleniu dróg do Woryt i Rentyn. Wysoka, na rzucie kwadratu, dwukondygnacyjna, z profilowanymi łamanymi gzymsami. W pierwszej kondygnacji wysokie blendy zamknięte łukiem pełnym, w drugiej – głęboki i otwarty na trzy strony prześwit typowy dla kapliczek z latarniami.
W obrębie sanktuarium cztery kapliczki, z których najważniejszą jest, bardzo skromna w swojej formie, neogotycka kapliczka wybudowana na skraju wzniesienia kościelnego w czasie i w miejscu objawień. Poświęcono ją 16 września 1877 r. Po przeciwnej stronie schodów prowadzących do kościoła usytuowana jest druga kapliczka, również neogotycka. Została wzniesiona w 1866 r. Jej forma jest nieco bardziej rozbudowana. Korpus opięty przez narożne skarpy.
Dwie kolejne kapliczki znajdują za kościołem, przy drodze prowadzącej do cudownego źródełka. Obie pochodzą z końca XIX w. Jedna jest z wejściem do środka przez ostrołukowy otwór. Wewnątrz jej na ścianie relief ze sceną Zwiastowania. Druga kapliczka, o zwartej bryle na kamiennym cokołem, wyróżnia się obrastającym ją dzikim winem.
W centrum wsi, na skrzyżowaniu dróg, murowana z czerwonej cegły licowej kapliczka z drugiej połowy XIX w. Budowla z narożnymi skarpami, wyżej zaś otwarty na cztery strony prześwit na figurę Marii. Pozostałe kapliczki we wsi znajdują się przy drodze biegnącej w kierunku Podlejek. Kapliczki wzniesione w drugiej połowie XIX lub na początku XX w., murowane z czerwonej cegły licowej, o zróżnicowanych skromnych formach architektonicznych.
Dwie bardzo ciekawe kapliczki znajdują się na koloniach południowych. Jedna przy drodze prowadzącej do Łajs, druga na wypiętrzeniu w pobliżu torów kolejowych i przepływającej rzeki Pasłęki, będącej historyczną granicą Warmii. Kapliczki datowane na początek XX w., murowane z czerwonej cegły licowej o wyraźnych cechach stylu neogotyckiego. Obie kapliczki obsadzone w asyście lipami i klonami.
Bibliografia
Kuprjaniuk Stanisław, Mała architektura sakralna na Warmii do 1945 roku ze szczególnym uwzględnieniem kapliczek, w druku.
Kuprjaniuk Stanisław, Liżewska Iwona, Warmińskie kapliczki, Olsztyn 2012.
Linki zewnętrzne
Kapliczki Warmii [22.12.2013]
