Zagaje

Zagaje
Zagaje - szkoła podstawowa. Źródło: wrota.warmia.mazury.pl
Rodzaj miejscowości	wieś sołecka
Państwo	Polska
Województwo	warmińsko-mazurskie
Powiat	braniewski
Gmina	Lelkowo
Liczba ludności (2013)	674
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego Zagaje
Położenie na mapie Polski Zagaje
{{#invoke:Koordynaty|szablon}}

Zagaje (niem. Hasselpusch) – wieś sołecka położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie braniewskim, w gminie Lelkowo. Miejscowość w 2013 roku liczyła 674 mieszkańców. Funkcję sołtysa sprawuje Anna Terebieniec.

Położenie

Wieś położona jest w północnej części województwa warmińsko-mazurskiego, w odległości około 3 km na północ od Lelkowa.

Dzieje miejscowości

Wieś założona przez Krzyżaków w pierwszej połowie XIV wieku. W 1527 roku, za zasługi w wojnie polsko-krzyżackiej, Zagaje oraz pobliską wieś Piele otrzymał rycerz Klaus von Auer.
Na początku XIX wieku majątek w Zagajach stał się własnością rodziny von Brandtów. Następnie na krótko przeszedł w ręce pruskiego rodu zu Dohnów. W 1905 roku majątek przejęła rodzina von Steegen z Klein Steegen (obecnie miejscowość w obwodzie kaliningradzkim). Ostatnia właścicielka Zagaj - Jutta von Steegen - poślubiła pochodzącego z Dusseldorfu Siegfrida von Leyen. Z ich inicjatywy w 1925 roku wybudowano nową siedzibę rodu - istniejący do dzisiaj pałac w Zagajach. Rodzina von Leyen pozostała w Zagajach prawie do końca II wojny światowej.
Po 1945 roku we wsi funkcjonował PGR.
W 1954 roku, po reformie podziału administracyjnego państwa, Zagaje włączono do gromady Bieńkowo w powiecie braniewskim. Gromadę zlikwidowano w 1968 roku, a jej tereny stały się częścią gromady Lelkowo. W 1972 roku, kolejna reforma przywracała podział państwa na gminy. Wieś Zagaje włączono do gminy Lelkowo. W latach 1975-1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa elbląskiego.

Edukacja

We wsi funkcjonuje szkoła podstawowa.

Zabytki

• zespół dworski w Zagajach – pałac z XIX w. (obecnie szkoła podstawowa) wraz z parkiem

Religia

We wsi znajduje się kościół parafialny. Zagaje należą również do parafii greckokatolickiej w Lelkowie.

Przyroda

Wieś leży w obszarze Natura 2000 Ostoja Warmińska.

Ciekawostki

Siegfrid von Leyen był wielkim miłośnikiem i hodowcą koni. Jeden z jego koni, urodzony w czasie wojny w Zagajach, Perkunom, zdobył w roku 1956 srebrny medal na Olimpiadzie w Sztokholmie. Ta pasja przyniosła w późniejszym czasie Siegfridowi przydomek "Końskiego barona". W latach międzywojennych był on przewodniczącym lokalnych związków jeździeckich w Lelkowie i Cynatach (obecnie Korniewo w Rosji) oraz związku powiatowego z siedzibą w Świętomiejscu (dziś Mamonowo w obwodzie kaliningradzkim). Organizował liczne turnieje i zawody jeździeckie.

Bibliografia

Dz.U. 1954, nr 43, poz. 191, Ustawa z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1972, nr 49, poz. 312, Ustawa z dnia 29 listopada 1972 r. o utworzeniu gmin i zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Dz.U. 1975, nr 16, poz. 91, Ustawa z dnia 28 maja 1975 r. o dwustopniowym podziale administracyjnym Państwa oraz o zmianie ustawy o radach narodowych, isap.sejm.gov.pl [10.02.2015]
Uchwała Nr 11 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 4 października 1954 r. w sprawie podziału na nowe gromady powiatu braniewskiego. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 20 grudnia 1954 roku.
Uchwała Nr XXI/83/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie olsztyńskim. [w:] Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z dnia 7 grudnia 1972 roku.
Braniewo. Z dziejów miasta i powiatu, red. Andrzej Wakar, Olsztyn 1973.
Plan Odnowy miejscowości Zagaje
Bank Danych Lokalnych GUS [10.02.2015]
BIP Urzędu Gminy Lelkowo [10.02.2015]
Mapy Google Maps [10.02.2015]